Ο ΠΑΠΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΡΟΣ ΙΙ

Ένα άγνωστο κείμενο για τον Παπά της Κρήτης γραμμένο το 1963 από τον Μακαριστό Μητροπολίτη μας Ειρηναίο.
Μέρος ΙΙ τελευταίο Εδώ το πρώτο μέρος
Ο Κρητικός παπάς δεν εδυσκολεύτηκε καθόλου να συνταιριάσει μέσα του με τον αντρειωμένο και τον Απόστολο, τον πολεμιστή και τον θυσιασμένο. Γιατί ένας αληθινός απόστολος έχει πάντα του μια ηρωική ψυχή, δεν φοβάται τον θάνατο και το αιώνιο δόγμα του "όλα ή τίποτα" μπορούσε τόσο εύκολα να γίνει το Κρητικό σύνθημα, "Ελευθερία ή Θάνατος".

Μα για να συμπληρώσουμε την εικόνα του Ιερωμένου που περιγράφουμε πρέπει να προσθέσουμε ακόμη πως ο Παπάς της Κρήτης, ο Καπετάν Παπάς είναι ένας ηθικός και σεμνός άνθρωπος. Η παλληκαριά στην Κρήτη συνδυάζεται πάντα με τον ιπποτισμόν και σεμνότητα. Και ο παπάς της Κρήτης έτσι είναι. Σεμνός, ολιγόλογος, σκεπτικός και συνετός στα λόγια και στα έργα του. Στην λειτουργία του και μπροστά στο θυσιαστήριο του Θεού είναι απλός και δωρικός, του λείπουν ..λαρυγγισμοί και τα θεατρικά καμώματα. Κι έξω πάλιν στο σπίτι του, στον δρόμο και στην παρέα του, είναι το ίδιο σοβαρός, αξιοπρεπείς και σεβάσμιος. Στο χωριό είναι κι ο ίδιος ένας καλός δουλευτής και συχνά τα κτήματα και τα χωράφια του είναι ..πρότυπο στην καλλιέργεια και στην νοικοκυροσύνη. Στους γάμους της Ενορίας του πηγαίνει μπροστά πάνω στ' άλογο και δίπλα στην ελληνική σημαία, συνοδεύει τον γαμβρό και την νύφη και στην βάπτιση το ίδιο κάθεται στο τραπέζι του συντέκνου και την "πρεπίζει" "τάβλα και την συντροφιά". Στις χαρές και στις γιορτές συχνά είναι ο πρώτος που αρχίζει το ριζίτικο τραγούδι και σέρνει τους σεμνούς και παλληκαρίσιους κρητικούς χορούς. Και στον θάνατο πάλι, πρώτος αυτός  σκυφτός και θλιμμένος θρηνολογεί με τους ψαλμούς της εκκλησίας τον θάνατο των παλληκαριών και τα κηδεύει κάτω από τους ίσκιους των πρίνων και των κυπαρισσιών στα ιερά χώματα της Κρήτης. Έτσι στην εικόνα του παπά της Κρήτης συναντούμε περισσότερο το γνήσιο Κρητικό ανθρώπινο "αντρίστικο", ΄όπως λέμε στην Κρήτη, τύπο και λιγότερο και λιγότερο προσποιητόν και "φαρισαϊκό" ιερωμένο. Κι αυτό νομίζω δεν είναι ελάττωμα για τον Ιερωμένο. Γιατί πρώτα πρέπει να ναι κανείς άνθρωπος και μετά "άγιος". Και κείνοι τάχα που δεν τους γνοιάζει καθόλου ο άνθρωπος και βιάζονται να παραστήσουν τους αγίους και τους υπερανθρώπους νομίζω πως κάνουν μόνο μια καρικατούρα και την αποστρέφονται σίγουρα κι ο Θεός κι οι άνθρωποι.

Έτσι ήταν περίπου ως τώρα ο Ιερωμένος της Κρήτης, ο Καπετάν Παπάς. 
Όμως οι χρόνοι περνούν και οι καιροί αλλάζουν. Οι πόλεμοι περνούν κι αυτοί και λιγοστεύουν κι όπως σαν Χριστιανοί ελπίζουμε και προσδοκούμε γρήγορα θα εξαλειφθούν από την ιστορία του ανθρώπου. Οι κοινωνίες και οι άνθρωποι της εποχής μας μεταφέρουν τους αγώνες και τις μάχες των σε άλλα πεδία και χρειάζονται διαφορετικά άρματα. Το νου, τον λόγο, την επιστήμη, την εργασία και την καλή διάθεση.
Έτσι κι ο Ιερωμένος της Κρήτης προσαρμόζεται στις νέες αυτές συνθήκες και δημιουργεί ένα νέο τύπο , τον κοινωνικό Παπά που μεταφέρει την "Καπετανιά" του σε άλλα επίπεδα αγώνων και διακρίσεων. Είναι ο Παπάς που πρωτοστατεί σε κοινωνικά και πολιτιστικά έργα (παιδείας-φιλανθρωπίας) και δίνει ακόμα στην κοινωνία με την οικογένεια του (ο έγγαμος) και εκλεκτά στελέχη, παιδαγωγούς ιατρούς, αξιωματικούς κλπ.
   Όμως ο Καπετάν Παπάς δεν έπαψε να ζει. Στα παλιά Κρητικά σπίτια και στους τοίχους σε κάδρα και παλιές φωτογραφίες, τον συναντούμε με τ' άρματα και τα διπλώματα της ανδρείας του. κι ανάμεσα στους πολλούς κρητικούς παπάδες που ζούνε ακόμη, μπορείς να συναντήσεις ιερωμένους που δεν έχουν ίσως τίποτα να καυχηθούν  "για τον Χριστό' μιλούν όμως με περηφάνια και καμάρι για τις μάχες και τα κατορθώματα των πολέμων των. Και τις υπερβολές αυτές που στον Κρητικό παπά, ο πατριώτης κι ο παλληκαράς ξεπέρασαν ίσως το Χριστιανό και τον Απόστολο, νομίζω ότι μπορούμε να τις ερμηνεύσουμε και να τις δικαιολογήσουμε όταν σκεφτούμε τις ιστορικές μας περιπέτειες. Μην λησμονούμε άλλωστε πως στις μεγάλες και κρίσιμες στιγμές των λαών και των ατόμων δεν μπορούμε να τις μετρούμε με το μέτρο και το "κουμπάσο" μιας στενόψυχης φαρισαϊκής ηθικής. Οι άνθρωποι και οι λαοί που κάνουν μεγάλα και τολμηρά βήματα μπορεί κάπου κάπου να κρεμάσουν τα πόδια των και στον γκρεμό και μέσα στην ίδια την άβυσσο.
Και μεις θα ευχηθούμε όποια κι αν είναι από δω και πέρα η μοίρα της Κρήτης, να μη λείψει ποτέ από τις φλέβες της "ο Καπετάν παπάς" ο ιερωμένος εκείνος που θα χει μέσα στην ψυχή του την παλληκαριά της Κρήτης και την "δύναμη του Σταυρού" για να κτυπά όχι πλειά τους Σαρακηνούς και τους Τούρκους, μα να κτυπά τον πολυμήχανον εχθρόν της αμαρτίας και των κοινωνικών αδυναμιών.
+Ειρηναίος