ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΟΥ ΗΜΙΟΝΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ «ΤΟΤΟ»

Ερευνώντας  έγγραφα από τμήμα του αρχείου  της Ανωτέρας Διοικήσεως Χωροφυλακής Κρήτης που παρέλαβα από την Περιφέρεια Κρήτης-Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, τα οποία είχαν ψηφιοποιηθεί στα πλαίσια του Προγράμματος Κοινωφελούς Χαρακτήρα 2012-2013 "Καταγραφή και ανάδειξη της νεότερης αρχιτεκτονικής και κινητής κληρονομιάς" βρήκα ένα έγγραφο της Κρητικής Χωροφυλακής με ημερομηνία 13-9-1904, που υπογράφει ο Αρχηγός της Κρητικής Χωροφυλακής, και το οποίο μου έκανε μεγάλη εντύπωση καθώς σ’αυτό περιγράφεται ο θάνατος ενός ημιόνου (μουλαριού) που ανήκε στην Κρητική Χωροφυλακή.
Μουλάρι ή ημίονος ονομάζεται το στείρο ζώο που προκύπτει από διασταύρωση, συνήθως, φοράδας με αρσενικό γάιδαρο και, σπανιότερα, αρσενικού αλόγου με γαϊδούρα. Χαρακτηρίζεται από μεγάλη αντοχή, δύναμη και σταθερότητα στο βάδισμα για αυτό και στο παρελθόν χρησιμοποιούταν σε γεωργικές εργασίες (όργωμα, μεταφορές, κ.λπ.). Το κεφάλι και το σώμα του μοιάζουν περισσότερο με του αλόγου και τα πόδια του με του γαϊδάρου Χρησιμοποιούνται σε αγροτικές κοινωνίες για βοήθεια στις μεταφορές, παλιότερα όμως και μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ευρύτατη ήταν η χρήση τους από τους στρατούς του κόσμου ως μέσα μεταφοράς, κυρίως λόγω της μεγάλης αντοχής τους και της ανθεκτικότητάς τους στις ασθένειες.
Στα παλαιότερα χρόνια όταν πέθαινε ένα ζώο εργασίας (γάιδαρος, μουλάρι άλογο) ο ιδιοκτήτης εκτός από το ότι έπρεπε να δαπανήσει ένα σημαντικό χρηματικό ποσό για την αντικατάσταση του, έπρεπε να υπομείνει και τις περιπαικτικές μαντινάδες που του έβγαζαν οι χωριανοί του.
Την εποχή εκείνη τα μουλάρια  χρησιμοποιούνταν και από το Δημόσιο (στην περίπτωση αυτή από την Κρητική Χωροφυλακή)   όπως σήμερα τα φορτηγά αυτοκίνητα και  από το έγγραφο αυτό προκύπτει ότι  αυτά τα ζώα ήταν χρεωμένα με όνομα, ως υλικό στα βιβλία  του Δημοσίου,  με αριθμό μητρώου (όπως οι αστυνομικοί σκύλοι σήμερα) και μετέφεραν με αυτά νερό και διάφορα άλλα υλικά στους στρατώνες της πόλεως των Χανίων, δηλαδή ήταν άκρως απαραίτητα για την εύρυθμη λειτουργία των υπηρεσιών του Δημοσίου.
Επίσης από το έγγραφο αυτό προκύπτει ότι από τη Χωροφυλακή έγιναν προσπάθειες για τη διάσωση του και του παρασχέθηκαν από κτηνίατρο όλες οι απαραίτητες θεραπείες (πλην μάταια), ενώ συντάχθηκε κτηνιατρική έκθεση και έκθεση θανάτου του αναφερόμενου ζώου και υπεβλήθη αρμοδίως το φύλλο μητρώου του και διεγράφη εκ των στελεχών των ίππων του δημοσίου, όπως περίπου θα γίνονταν σήμερα για να αποσυρθεί από την κυκλοφορία ένα αυτοκίνητο του Δημοσίου.
Παραθέτω παρακάτω το κείμενο ως έχει στην παραπάνω αναφορά:

Χωροφυλακή Κρήτης
Αρχηγείον
Αριθ 5081 του Πρωτ. Τμήμα Διοικήσεως
Εν Χανίοις τη 13η Σεπτεμβρίου1904
Προς τον Κύριον επί των Εσωτερικών Σύμβουλον του Ηγεμόνος
 Ενταύθα

Αντικείμενον: Περί του θανάτου του ημιόνου του Δημοσίου «Τοτό»
Λαμβάνω την τιμήν να γνωρίσω υμών ότι, ο ημίονος του Δημοσίου «Τοτός» υπ. αριθμ. Μητρώου 51 ο εκτελών την μεταφοράν ύδατος και την μεταφοράν άλλων υλικών εις τους διαφόρους στρατώνας Χανίων, παθών ενθυλάκωσιν τού εντέρου μετά στρόφου του εντερικού σωλήνος περί τον άξονα αυτού έθανεν εν τω σταύλω Κουμ Καπί την 5 τρέχοντος μηνός καίτοι δε παρεσχέθησαν αυτώ άπασαι αί υπό του κτηνιάτρου κ. Αποστολοπούλου διαταχθείσαι θεραπείαι δεν κατορθώθη η διάσωσις αυτού.
Λαμβάνω όθεν την τιμήν να υποβάλλω υμίν συννημένως ώδε την τέ κτηνιατρικήν έκθεσιν, την έκθεσιν του θανάτου του ρηθέντος ημιόνου και το φύλλον μητρώου αυτού και να πληροφορήσω Υμάς, ότι ο ρηθείς ημίονος διεγράφη εκ των στελεχών των ίππων του Δημοσίου.
Μεθ’ υπολήψεως εξαιρέτου
Ο Αρχηγός της Χωροφυλακής
        (Υπογραφή) .                                 
Για την αντιγραφή
Μανόλης Σπανουδάκης
Γερακιανά Κισάμου