Της Ροδάνθης Κουμή*
Ανοίγω ένα λεξικό να δω την έννοια της λέξης ψυχής . Η λέξη «ψυχή» (από το ρήμα «ψύχω», δηλ. «φυσώ», «πνέω») κυριολεκτικά σημαίνει την «ψυχρή πνοή», δηλαδή την ύστατη ένδειξη της ζωής στο σώμα που γίνεται αισθητή από την αναπνοή. Συνεπώς, η ψυχή είναι η ανάσα που παίρνουμε ακόμα σε αυτή την ζωή πριν πεθάνουμε.
Βέβαια οι θρησκείες ανά τον κόσμο, οι φιλοσοφίες δώσανε δεκάδες ορισμούς αυτής της λέξης, για να δικαιολογήσουν κάπως την άγνοια που έχει ο άνθρωπος για τον θάνατο. Την απέραντη ανησυχία του στο αν συνεχίζει να υπάρχει και μετά θάνατον.Τα ερωτήματα αυτά έχουν απασχολήσει τον άνθρωπο από τα αρχαιότατα χρόνια. Ίσως είναι και η ίδια η απάντηση στην δημιουργία των θρησκειών …
Ο ανθρωπολόγος Έντουαρντ Μπάρνετ Τέιλορ (1832-1917) υποστήριξε με τη θεωρία του ανιμισμού ότι οι προϊστορικές αντιλήψεις περί επιβίωσης ενός αόρατου μέρους του ανθρώπου κατά τον θάνατο, υπήρξε η γενεσιουργός αιτία της ίδιας της θρησκείας.
Στην αρχαία Μεσοποταμία, στην αρχαία Αίγυπτο, .....
...στην Κίνα συναντάμε έντονα την ανάγκη του ανθρώπινου νου για την μεταθανάτια ζωή…
Στη αρχαία Ελλάδα η ελληνική λέξη «ψυχή» ακολούθησε δύο βασικές πορείες. Η πρώτη σχετίζεται με τη χρήση της στον καθημερινό λόγο, όπου δηλώνει την «πνοή», τη «φυσική ζωή», το «θάρρος» ή το «ήθος», και η δεύτερη αφορά τις ειδικές χρήσεις της στις θρησκευτικές δοξασίες και τις διάφορες φιλοσοφικές σχολές ως μια αόρατη—και για μερικούς άυλη ή και αθάνατη—ουσία που δίνει ζωή στο σώμα, το ελέγχει και για πολλούς επιζεί μετά τον θάνατο του σώματος…
Στον όμηρο η λέξη ψυχή αντιστοιχεί σε κάτι το οποίο κινδυνεύει να χάσει ο πολεμιστής στην μάχη, είτε σε κάτι που κατεβαίνει στον Άδη.
Οι Προσωκρατικοί γενικεύουν την λέξη και την κατατάσσουν συνώνυμη της λέξης Ζωή.
Ο Σωκράτης πιστεύει στην αθανασία της και επιθυμεί να πεθάνει το σώμα του για να απελευθερωθεί η ψυχή του.
Ο Αριστοτέλης δεν επιθυμεί αθανασία ,συνεπώς υποστηρίζει ότι ζωή ,σώμα και ψυχή είναι ένα. Σαν πεθάνει ο άνθρωπος πεθαίνουν και αυτά…
Οι Στωικοί πίστευαν ότι ολόκληρο το σύμπαν έχει ως κινητήρια δύναμη το «Πνεύμα» και ότι η ψυχή αντιστοιχεί στο «πνεύμα» που διαπνέει το σώμα (είτε των ζώων είτε των ανθρώπων, όχι των φυτών) και το κάνει να λειτουργεί και να ζει. Στην περίπτωση των ανθρώπων, όμως, η ψυχή έχει περισσότερες λειτουργίες. Συγκεκριμένα, αποτελείται από οχτώ μέρη, το «ηγεμονικόν», δηλαδή τον λόγο, τις πέντε αισθήσεις και τις αναπαραγωγικές δυνάμεις. Οι Στωικοί ωστόσο απέκλειαν την ιδέα της απόλυτης αθανασίας της ψυχής, εφόσον πίστευαν ότι κάποια στιγμή τα πάντα θα κατακαούν.
Οι Επικούρειοι δίδασκαν ότι η ψυχή αποτελείται από τα πιο λεπτά και πιο κινητικά άτομα του σύμπαντος, λεπτότερα ακόμη και από αυτά του αέρα και της φωτιάς, και σε αυτό απέδιδαν τις λειτουργίες της σε σχέση με τη σκέψη και τις αισθήσεις. Κατ’ αυτούς, όταν τραυματίζεται το σώμα, μερικά άτομα της ψυχής διαρρέουν. Αν το ποσοστό τους είναι μεγάλο, τότε επέρχεται θάνατος του σώματος και όλα τα άτομα της ψυχής σκορπίζονται.
Ο Νεοπλατωνισμός επαναλαμβάνει τις απόψεις περί άυλης ψυχής η οποία φυλακίστηκε στο σώμα και υφίστανται μετενσαρκώσεις.
Στον ιουδαϊσμό αν διαβάσει κάποιος ιστορία θα δει ότι : Όταν οι Εβδομήκοντα μετέφραζαν τις Εβραϊκές Γραφές, χρησιμοποίησαν συστηματικά τον όρο «ψυχή» για να αποδώσουν τη λέξη «νέφες». «Νέφες» στην κυριολεξία σημαίνει το «ον που αναπνέει», και γι’ αυτό συνήθως δηλώνει είτε ένα ζώο είτε τον ίδιο τον άνθρωπο.
Στον χριστιανισμό και στην καινή διαθήκη ο όρος «ψυχή» χρησιμοποιείται σχεδόν πάντα με το παλαιοδιαθηκικό σημασιολογικό περιεχόμενο της λέξης «νέφες» και η ανθρώπινη υπόσταση αντιμετωπίζεται γενικά με τον κλασικό εβραϊκό τρόπο. Οι Αποστολικοί Πατέρες δεν κάνουν αναλύσεις για την ψυχή, αλλά ωστόσο αναφέρονται με πεποίθηση στη μέλλουσα ανάσταση. Στους Απολογητές, αν και υπάρχουν σαφείς εξωτερικές επιδράσεις στην ορολογία, εν τούτοις δεν συναντούμε τον κλασικό ελληνικό δυισμό ψυχής και σώματος. Οι περισσότερες πάντως χριστιανικές ομάδες, περιλαμβανομένων των Ορθοδόξων, των Ρωμαιοκαθολικών και των Προτεσταντών, θεωρούν ότι η ψυχή δημιουργείται από τον Θεό κατά τη σύλληψη, επιζεί μετά θάνατον και, όταν γίνει η ανάσταση, θα επανενωθεί με το σώμα σε ένα αναδημιουργημένο σύμπαν.
Ο άνθρωπος συνεπώς, από την δημιουργία του έχει ανάγκη να πιστέψει στην μετά θάνατον ζωή, για να μην νιώθει πως η ζωή του εδώ είναι άσκοπη..Δεν μπορεί να κατανοήσει το τέλος του. Δημιουργεί, και πλάθει θρησκείες, φιλοσοφίες για να εξωτερικεύσει την ανάγκη που έχει για αθανασία…
Ο μεγάλος πατέρας της ψυχοθεραπείας και ψυχίατρος Ίρβιν Γίαλομ σε μια συνέντευξη του μας εξηγεί ότι : «Ο άνθρωπος ξεμπερδεύει με τον Θεό όσο περισσότερο εξοικειώνεται με την ιδέα του θανάτου. Ο σεβασμός προς τον θάνατο σε κάνει άθεο. Είναι απίστευτο το τι έχουν σκαρφιστεί κατά καιρούς οι άνθρωποι για να αποκλείσουν τον θάνατο από τη ζωή τους. Κάποιες θρησκείες βρίσκουν παρηγοριά στην υποτιθέμενη μεταθανάτια ζωή, θεωρώντας ότι οι νεκροί δίνουν ραντεβού σε ένα είδος πάρτι με καλεσμένα όλα τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Οι Αιγύπτιοι συσκεύαζαν τους νεκρούς τους σαν σάντουιτς προκειμένου να διατηρηθούν ωραίοι και φρέσκοι. Και καταλήγει λέγοντας πως ο θάνατος είναι αυλαία και σκοτάδι μαζί!!!»
Τελειώνοντας οι φυσική επιστήμη μας λέει πως: Το σύμπαν υπήρχε και θα υπάρχει και χωρίς εμάς. Εμείς του δίνουμε σκοπό και όχι εκείνο σε εμάς..Ούτε συνωμοτούν τα πάντα για εμάς..
Οι ορθολογιστές επιστήμονες λένε πως δεν υπάρχει ψυχή. Κοιτάζοντας τα μικροσκόπια τους αναρωτιούνται: Μπαίνει η ψυχή κάτω από το μικροσκόπιο σε περιδίνηση; Σαφώς όχι..
Οι θρησκείες ανά τον κόσμο πιστεύουν το αντίθετο..
Εγώ πιστεύω τούτο: Φαντάζομαι πόσο βαρετή θα ήταν η αθανασία.. Θα έπληττα…Δεν θα χαιρόμουν την ζωή. Δεν θα την έβλεπα ως δώρο!
Δεν ξέρω αν τελικά γυρίσει κάποιος από τον θάνατο και μας πει τι είδε σε εκείνη την διάσταση. Ξέρω πως είμαι εδώ, ζω, βλέπω και αναπνέω μαζί με την ψυχή μου!!!
* *Η Ροδάνθη Κούμη γεννήθηκε το 1972 στην Κάνδανο Χανίων. Κατάγεται από ένα ορεινό χωριό της Επαρχίας Σελινού, την Σπίνα. Έζησε στην Θεσσαλονίκη τρία χρόνια, όπου και σπούδασε Βοηθός Ιατρικών και Βιολογικών εργαστηρίων. Εκεί έκανε και τις πρώτες συγγραφικές της απόπειρες, γράφοντας ποίηση και διηγήματα. Είναι μέλος της νεοσύστατης “Λογοτεχνικής Παρέας Χανίων”. Ασχολείται και με την συγγραφή δοκιμίων φιλοσοφικού περιεχομένου.
Ανοίγω ένα λεξικό να δω την έννοια της λέξης ψυχής . Η λέξη «ψυχή» (από το ρήμα «ψύχω», δηλ. «φυσώ», «πνέω») κυριολεκτικά σημαίνει την «ψυχρή πνοή», δηλαδή την ύστατη ένδειξη της ζωής στο σώμα που γίνεται αισθητή από την αναπνοή. Συνεπώς, η ψυχή είναι η ανάσα που παίρνουμε ακόμα σε αυτή την ζωή πριν πεθάνουμε.
Βέβαια οι θρησκείες ανά τον κόσμο, οι φιλοσοφίες δώσανε δεκάδες ορισμούς αυτής της λέξης, για να δικαιολογήσουν κάπως την άγνοια που έχει ο άνθρωπος για τον θάνατο. Την απέραντη ανησυχία του στο αν συνεχίζει να υπάρχει και μετά θάνατον.Τα ερωτήματα αυτά έχουν απασχολήσει τον άνθρωπο από τα αρχαιότατα χρόνια. Ίσως είναι και η ίδια η απάντηση στην δημιουργία των θρησκειών …
Ο ανθρωπολόγος Έντουαρντ Μπάρνετ Τέιλορ (1832-1917) υποστήριξε με τη θεωρία του ανιμισμού ότι οι προϊστορικές αντιλήψεις περί επιβίωσης ενός αόρατου μέρους του ανθρώπου κατά τον θάνατο, υπήρξε η γενεσιουργός αιτία της ίδιας της θρησκείας.
Στην αρχαία Μεσοποταμία, στην αρχαία Αίγυπτο, .....
...στην Κίνα συναντάμε έντονα την ανάγκη του ανθρώπινου νου για την μεταθανάτια ζωή…
Στη αρχαία Ελλάδα η ελληνική λέξη «ψυχή» ακολούθησε δύο βασικές πορείες. Η πρώτη σχετίζεται με τη χρήση της στον καθημερινό λόγο, όπου δηλώνει την «πνοή», τη «φυσική ζωή», το «θάρρος» ή το «ήθος», και η δεύτερη αφορά τις ειδικές χρήσεις της στις θρησκευτικές δοξασίες και τις διάφορες φιλοσοφικές σχολές ως μια αόρατη—και για μερικούς άυλη ή και αθάνατη—ουσία που δίνει ζωή στο σώμα, το ελέγχει και για πολλούς επιζεί μετά τον θάνατο του σώματος…
Στον όμηρο η λέξη ψυχή αντιστοιχεί σε κάτι το οποίο κινδυνεύει να χάσει ο πολεμιστής στην μάχη, είτε σε κάτι που κατεβαίνει στον Άδη.
Οι Προσωκρατικοί γενικεύουν την λέξη και την κατατάσσουν συνώνυμη της λέξης Ζωή.
Ο Σωκράτης πιστεύει στην αθανασία της και επιθυμεί να πεθάνει το σώμα του για να απελευθερωθεί η ψυχή του.
Ο Αριστοτέλης δεν επιθυμεί αθανασία ,συνεπώς υποστηρίζει ότι ζωή ,σώμα και ψυχή είναι ένα. Σαν πεθάνει ο άνθρωπος πεθαίνουν και αυτά…
Οι Στωικοί πίστευαν ότι ολόκληρο το σύμπαν έχει ως κινητήρια δύναμη το «Πνεύμα» και ότι η ψυχή αντιστοιχεί στο «πνεύμα» που διαπνέει το σώμα (είτε των ζώων είτε των ανθρώπων, όχι των φυτών) και το κάνει να λειτουργεί και να ζει. Στην περίπτωση των ανθρώπων, όμως, η ψυχή έχει περισσότερες λειτουργίες. Συγκεκριμένα, αποτελείται από οχτώ μέρη, το «ηγεμονικόν», δηλαδή τον λόγο, τις πέντε αισθήσεις και τις αναπαραγωγικές δυνάμεις. Οι Στωικοί ωστόσο απέκλειαν την ιδέα της απόλυτης αθανασίας της ψυχής, εφόσον πίστευαν ότι κάποια στιγμή τα πάντα θα κατακαούν.
Οι Επικούρειοι δίδασκαν ότι η ψυχή αποτελείται από τα πιο λεπτά και πιο κινητικά άτομα του σύμπαντος, λεπτότερα ακόμη και από αυτά του αέρα και της φωτιάς, και σε αυτό απέδιδαν τις λειτουργίες της σε σχέση με τη σκέψη και τις αισθήσεις. Κατ’ αυτούς, όταν τραυματίζεται το σώμα, μερικά άτομα της ψυχής διαρρέουν. Αν το ποσοστό τους είναι μεγάλο, τότε επέρχεται θάνατος του σώματος και όλα τα άτομα της ψυχής σκορπίζονται.
Ο Νεοπλατωνισμός επαναλαμβάνει τις απόψεις περί άυλης ψυχής η οποία φυλακίστηκε στο σώμα και υφίστανται μετενσαρκώσεις.
Στον ιουδαϊσμό αν διαβάσει κάποιος ιστορία θα δει ότι : Όταν οι Εβδομήκοντα μετέφραζαν τις Εβραϊκές Γραφές, χρησιμοποίησαν συστηματικά τον όρο «ψυχή» για να αποδώσουν τη λέξη «νέφες». «Νέφες» στην κυριολεξία σημαίνει το «ον που αναπνέει», και γι’ αυτό συνήθως δηλώνει είτε ένα ζώο είτε τον ίδιο τον άνθρωπο.
Στον χριστιανισμό και στην καινή διαθήκη ο όρος «ψυχή» χρησιμοποιείται σχεδόν πάντα με το παλαιοδιαθηκικό σημασιολογικό περιεχόμενο της λέξης «νέφες» και η ανθρώπινη υπόσταση αντιμετωπίζεται γενικά με τον κλασικό εβραϊκό τρόπο. Οι Αποστολικοί Πατέρες δεν κάνουν αναλύσεις για την ψυχή, αλλά ωστόσο αναφέρονται με πεποίθηση στη μέλλουσα ανάσταση. Στους Απολογητές, αν και υπάρχουν σαφείς εξωτερικές επιδράσεις στην ορολογία, εν τούτοις δεν συναντούμε τον κλασικό ελληνικό δυισμό ψυχής και σώματος. Οι περισσότερες πάντως χριστιανικές ομάδες, περιλαμβανομένων των Ορθοδόξων, των Ρωμαιοκαθολικών και των Προτεσταντών, θεωρούν ότι η ψυχή δημιουργείται από τον Θεό κατά τη σύλληψη, επιζεί μετά θάνατον και, όταν γίνει η ανάσταση, θα επανενωθεί με το σώμα σε ένα αναδημιουργημένο σύμπαν.
Ο άνθρωπος συνεπώς, από την δημιουργία του έχει ανάγκη να πιστέψει στην μετά θάνατον ζωή, για να μην νιώθει πως η ζωή του εδώ είναι άσκοπη..Δεν μπορεί να κατανοήσει το τέλος του. Δημιουργεί, και πλάθει θρησκείες, φιλοσοφίες για να εξωτερικεύσει την ανάγκη που έχει για αθανασία…
Ο μεγάλος πατέρας της ψυχοθεραπείας και ψυχίατρος Ίρβιν Γίαλομ σε μια συνέντευξη του μας εξηγεί ότι : «Ο άνθρωπος ξεμπερδεύει με τον Θεό όσο περισσότερο εξοικειώνεται με την ιδέα του θανάτου. Ο σεβασμός προς τον θάνατο σε κάνει άθεο. Είναι απίστευτο το τι έχουν σκαρφιστεί κατά καιρούς οι άνθρωποι για να αποκλείσουν τον θάνατο από τη ζωή τους. Κάποιες θρησκείες βρίσκουν παρηγοριά στην υποτιθέμενη μεταθανάτια ζωή, θεωρώντας ότι οι νεκροί δίνουν ραντεβού σε ένα είδος πάρτι με καλεσμένα όλα τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Οι Αιγύπτιοι συσκεύαζαν τους νεκρούς τους σαν σάντουιτς προκειμένου να διατηρηθούν ωραίοι και φρέσκοι. Και καταλήγει λέγοντας πως ο θάνατος είναι αυλαία και σκοτάδι μαζί!!!»
Τελειώνοντας οι φυσική επιστήμη μας λέει πως: Το σύμπαν υπήρχε και θα υπάρχει και χωρίς εμάς. Εμείς του δίνουμε σκοπό και όχι εκείνο σε εμάς..Ούτε συνωμοτούν τα πάντα για εμάς..
Οι ορθολογιστές επιστήμονες λένε πως δεν υπάρχει ψυχή. Κοιτάζοντας τα μικροσκόπια τους αναρωτιούνται: Μπαίνει η ψυχή κάτω από το μικροσκόπιο σε περιδίνηση; Σαφώς όχι..
Οι θρησκείες ανά τον κόσμο πιστεύουν το αντίθετο..
Εγώ πιστεύω τούτο: Φαντάζομαι πόσο βαρετή θα ήταν η αθανασία.. Θα έπληττα…Δεν θα χαιρόμουν την ζωή. Δεν θα την έβλεπα ως δώρο!
Δεν ξέρω αν τελικά γυρίσει κάποιος από τον θάνατο και μας πει τι είδε σε εκείνη την διάσταση. Ξέρω πως είμαι εδώ, ζω, βλέπω και αναπνέω μαζί με την ψυχή μου!!!
* *Η Ροδάνθη Κούμη γεννήθηκε το 1972 στην Κάνδανο Χανίων. Κατάγεται από ένα ορεινό χωριό της Επαρχίας Σελινού, την Σπίνα. Έζησε στην Θεσσαλονίκη τρία χρόνια, όπου και σπούδασε Βοηθός Ιατρικών και Βιολογικών εργαστηρίων. Εκεί έκανε και τις πρώτες συγγραφικές της απόπειρες, γράφοντας ποίηση και διηγήματα. Είναι μέλος της νεοσύστατης “Λογοτεχνικής Παρέας Χανίων”. Ασχολείται και με την συγγραφή δοκιμίων φιλοσοφικού περιεχομένου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.