ΑΝΤΩΝΟΥΣΑ ΚΑΣΤΑΝΑΚΗ

Η περιβόητη Αντωνούσα Καστανάκη ή Καστανοπούλα από το χωριό Κερά Κισάμου το 1866 ήταν 22 χρόνων. Μια μέρα οι Τούρκοι πήγαν στον πατέρα της και του ζήτησαν ένα βόδι πεσκέσι για τους Τούρκους του Καστελιού και αν δεν το πήγαινε την ημέρα που του όρισαν, θα σκότωναν την επομένη αυτόν και τα κοπέλια του.
Τ’ άκουσε αυτό η Αντωνούσα και εμπόδισε τον πατέρα της να δώσει το βόδι, τον έπεισε μάλιστα να φύγει με την οικογένεια και όλα τα ζωντανά του στα Εννιά Χωριά όπου δεν πατούσε εύκολα τούρκικο πόδι. Την επομένη το πρωί έφτασε ο Τούρκος, βρήκε την πόρτα κλειστή και φώναξε. Η Αντωνούσα ανεβασμένη σε μια συκιά τον πυροβόλησε. Εκείνος σωριάστηκε, πυροβόλησε με τη σειρά του αλλά αστόχησε και η Αντωνούσα πήρε το γιαταγάνι του και του’ κοψε το κεφάλι. Ύστερα ζώστηκε τ’ άρματα και βγήκε στο βουνό όπου συνάντησε τους επαναστάτες... Η Αντωνούσα διεκρίθηκε κατά τη μάχη του Μάκρωνα κι’ ακολούθησε έκτοτε το Σκαλίδη και τον Καρτσώνη... Πήρε μέρος σε πολλές μάχες κατά τον τριετή πόλεμο του 1866-69 και αργότερα στα 1879 στο σώμα του οπλαρχηγού Δημ. Κωναταντουλάκη. Οι Τούρκοι την κυνήγησαν αλλά ποτέ δεν μπόρεσαν να την πιάσουν.
Το 1882 αποφεύγοντας τη δίωξη κατέφυγε στην Αθήνα. Παρουσιάστηκε στον βασιλιά Γεώργιο Α’ που την ανακήρυξε οπλαρχηγό....
Η προτομή της βρίσκεται στην Κερά Κισάμου και την φιλοτέχνησε το 1984 η γλύπτρια Ασπασία Παπαδοπεράκη.