22 ΜΑΡΤΙΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΡΟ

Νερό - Μήπως πρέπει να είμαστε σε ετοιμότητα;  
Γράφει ο  Κων/νος Σ. Χαρτζουλάκης

Γεωπόνος - Ερευνητής
Νερό! Για το πολύτιμο αυτό υγρό, που αποτελεί τη βάση της ζωής, η επιστήμη και η πραγματικότητα κρούουν το κώδωνα του κινδύνου: Τα αποθέματα σε πολλές περιοχές του πλανήτη εξαντλούνται και η ποιότητά του επιδεινώνεται συνεχώς. Κύριες αιτίες οι αλόγιστες επεμβάσεις του ανθρώπου: μη ορθολογική χρήση και μόλυνση. Και η κατάσταση γίνεται κρίσιμη λόγω κλιματικών αλλαγών, ιδιαίτερα στις ξηροθερμικές περιοχές. Η αύξηση της θερμοκρασίας σε παγκόσμια κλίμακα, κυρίως λόγω συσσώρευσης στην ατμόσφαιρα του διοξειδίου του άνθρακα (CΟ2) και άλλων αερίων επηρεάζει καθοριστικά τον υδρολογικό κύκλο.

Οι κλιματικές αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν την ποσοτική και ποιοτική κατάσταση των υδατικών πόρων, επειδή αλλάζουν τον υδρολογικό κύκλο, που με την σειρά του επηρεάζει την ένταση και συχνότητα των πλημμυρών και της ξηρασίας, την διαθεσιμότητα, την ζήτηση και την ποιότητα του νερού. Οι μεταβολές αυτές έχουν επιπτώσεις σε όλα τα κοινωνικο-οικονομικά και περιβαλλοντικά αγαθά και υπηρεσίες, οι οποίες εξαρτώνται άμεσα ή έμμεσα από αυτές. Τα τελευταία 20 χρόνια στα Χανιά ζήσαμε τέτοιες καταστάσεις με έντονη ξηρασία (1989-91, 2005, 2010). Αν και στην εμφάνιση των περιόδων ξηρασίας συμβάλλουν και οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις, η βασική αιτία είναι η έλλειψη ή μείωση των βροχοπτώσεων και η μετατόπιση του χρόνου που αυτές συμβαίνουν. Τα στοιχεία των τελευταίων 40 χρόνων (1972-2012) επιβεβαιώνουν την τάση μείωσης των βροχοπτώσεων που προβλέπεται από τα διάφορα μοντέλα (Σχ. 1). Η αύξηση της ζήτησης νερού, λόγω αύξησης της θερμοκρασίας επιδεινώνει το πρόβλημα. 
Στο νομό Χανίων η μέση θερμοκρασία την περίοδο Οκτωβρίου 2012-Μαρτίου 2013 ήταν αυξημένη κατά 2-3 οC σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο της τελευταίας 10ετίας. Η αύξηση της θερμοκρασίας συνοδεύεται και με ακανόνιστη κατανομή στο χρόνο των βροχοπτώσεων σε ποσότητα και ένταση. Η συνολική βροχόπτωση για την περίοδο Σεπτέμβριος 2012-Μάρτιος 2013 στην περιοχή Αλικιανού ήταν 580 mm όταν ο Μ.Ο. της αντίστοιχης περιόδου 2011-2012 ήταν 940 mm (μείωση 42%) και της 40ετίας 1971-2012 ήταν 637 (μείωση 9%). Ιδιαίτερα τους μήνες Ιανουάριο, Φεβρουάριο και Μάρτιο 2013 η μείωση είναι πάνω από 50% σε σχέση με τους αντίστοιχους μήνες του 2012 (Σχ. 2). Η αύξηση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας που καταγράφεται στα Χανιά (Αγροκήπιο) από το 1987 μέχρι σήμερα (από 335 ppm σε 370-390 ppm) είναι πιθανό να σχετίζεται με τα ακραία καιρικά φαινόμενα που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια.

Τα μέχρι σήμερα στοιχεία δείχνουν ότι το 2013 θα είναι ένα σχετικά ξηρό έτος. Οι πολιτικοί και αυτοί που αποφασίζουν πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένοι για το μέγεθος του προβλήματος που πιθανό θα προκύψει και να εφαρμόσουν τα κατάλληλα σχέδια για τη πρόληψη της κρίσης, αλλά και η δημιουργία του κατάλληλου περιβάλλοντος για την εφαρμογή τους. Και βέβαια τα έργα, και όχι τα λόγια, είναι το πιο σημαντικό για να αποφευχθούν φαινόμενα του 2010. 
Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην ενημέρωση των χρηστών του νερού αλλά και στη καλύτερη διαχείριση του διαθέσιμου νερού με περιορισμό των απωλειών ή της σπατάλης από τους χρήστες. Αυτό για τη γεωργία σημαίνει σωστή οργάνωση και εφαρμογή της άρδευσης. Δηλαδή ενημέρωση των αγροτών για τις ανάγκες των καλλιεργειών σε νερό, χρήση σύγχρονων συστημάτων άρδευσης που εξοικονομούν νερό και ενέργεια, ενημέρωση και καθοδήγηση στην εφαρμογή της άρδευσης και επαρκή επιστημονική υποστήριξη.