ΑΙ ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΤΑΜΙΑΛΗΣ

1954

Ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Ντάμιαλη βρίσκεται λίγο έξω από το Καστέλι Κισσάμου στο δρόμο για τη διάσημη παραλία Φαλάσαρνα, λίγο πριν το εμπορικό λιμάνι της Κισάμου το Καβονήσι.
Είναι χτισμένος μέσα σε ένα σπήλαιο στην τοποθεσία Ντάμιαλης, απ' όπου και πήρε το όνομά του ο ναός.
Η επωνυμία Ντάμιαλης είναι παράφραση της φράσης η ντάμια του Αλή που σημαίνει ο στάβλος του Τούρκου βοσκού Αλή.
Σύμφωνα με τον άλλοτε μητροπολίτη Κισσάμου και Σελίνου Άνθιμο Λελεδάκη, η εκκλησία έχει ηλικία πολλών αιώνων και χτίστηκε μάλλον από τον Άγιο Ιωάννη τον Ξένο, ο οποίος περνώντας από το σημείο διανυκτέρευσε εκεί χτίζοντας και το ναό στην πορεία του για τα Μεσόγεια.
Ο ναός χτίστηκε από τον ιδρώτα και τον κόπο των κατοίκων του Πύργου, ορφανών, αλλά και από ψαράδες οι οποίοι μετέφεραν με τις βάρκες τους τις πέτρες χτισίματος μιας και ο δρόμος τότε ήταν ανύπαρκτος και η προσέγγιση στο σημείο από τη ξηρά ακατόρθωτη.

1970

Πρωτοστάτες στο χτίσιμο του ναού ήταν οι Αντώνιος Κατσικανδαράκης, Εμμανουήλ Κριεζής και Δημήτριος Βασμαρής.
Το τέμπλο του ναού είναι φτιαγμένο από ξύλο καστανιάς από την οικία της Αργυρώς Μπαντουράκη.
Επειδή ο ναός είναι χτισμένος μέσα σε σπήλαιο και η υγρασία περισσεύει, οι τοιχογραφίες φιλοτεχνήθηκαν από τον Ιωάννη Ανουσάκη πάνω σε μάρμαρο.
Όπως αναφέρει η μαρμάρινη πλάκα στην πόρτα του ναού, η εκκλησία προϋπήρχε από το 10 αιώνα, όμως οι Τούρκοι την κατεδάφισαν το 1866, ανεγέρθη με πρωτοβουλία των προαναφερθέντων και εγκαινιάστηκε στις 24 Ιουνίου 1947 από τον μητροπολίτη Κισσάμου και Σελίνου Ευδόκιμο Συγγελάκη.

2012

Από το βιβλιαράκι της Εν. Πύργου