ΑΡΘΡΟ

Τι σημαίνει η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ
Η Wall Street Journal δίνει πιθανές απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα που θα προέκυπταν αν η Ελλάδα αναγκαζόταν να εγκαταλείψει το ευρώ
Δεν υπάρχει καμία νομική πρόβλεψη στις Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την έξοδο μιας χώρας από τη ζώνη του ευρώ, γεγονός που θέτει τους εμπειρογνώμονες σε αχαρτογράφητα νερά, όταν προσπαθούν να αξιολογήσουν τη μέθοδο της εξόδου και τις ενδεχόμενες επιπτώσεις της.
Με αυτό ως δεδομένο η Wall Street Journal επιχείρησε να δώσει μερικές πιθανές απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα που θα προέκυπταν αν η Ελλάδα αναγκαζόταν να εγκαταλείψει το ευρώ:
Πώς η Ελλάδα εγκαταλείψει το ευρώ;
Σε ένα σενάριο, μια ελληνική Αρχή θα έπρεπε να συμφωνήσει σε ........
....... μια ημερομηνία με την υπόλοιπη Ευρωζώνη για την έξοδο από το ευρώ και για την εισαγωγή του νέου νομίσματος (ας το ονομάσουμε η νέα δραχμή). Θα έλεγε ότι από την ημερομηνία αυτή, όλα οι μισθοί, οι συντάξεις και οι συμβάσεις του Δημοσίου θα έπρεπε να καταβάλλονται σε δραχμές. Οι τραπεζικές καταθέσεις θα μετατρέπονταν στο νέο νόμισμα. Η Αρχή πιθανότατα θα αποφάσιζε μια αρχική ισοτιμία μετατροπής των εγχώριων συμβάσεων από ευρώ στη νέα δραχμή και στη συνέχεια θα άφηνε τις συναλλαγματικές ισοτιμίες της νέας δραχμής να διαμορφωθεί από την αγορά συναλλάγματος. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια απότομη υποτίμησή της. Αν οι Έλληνες το θεωρήσουν αυτό πιθανό να συμβεί, τότε υπάρχει ο κίνδυνος μαζικών αναλήψεων από τις τράπεζες και φυγής κεφαλαίων. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει ως αντίδραση την επιβολή ελέγχων στη διακίνηση του κεφαλαίου, καθιστώντας απίθανη μία ομαλή έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ.
Θα μπορούσε ποτέ η δραχμή να ανακάμψει;
Στο τέλος, θα έφτανε σε ένα επίπεδο που θα καθιστούσε τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της Ελλάδας εκ νέου ανταγωνιστικά διεθνώς. Το τι θα συνέβαινε στη συνέχεια θα εξαρτάτο από το πώς οι φορείς χάραξης πολιτικής, η Τράπεζα της Ελλάδος και οι ίδιοι οι Έλληνες θα αντιδρούσαν στην υποτίμηση, γιατί τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της υποτίμησης θα μπορούσαν εύκολα να ακυρωθούν από την άνοδο του πληθωρισμού. Τα δύο πιο πρόσφατα παραδείγματα, η Αργεντινή και η Ρωσία, είδαν τα νομίσματά τους να μειώνονται κατά 60% -70% μετά από την πτώχευσή τους. Όμως, οι συγκρίσεις είναι δύσκολες. Στην περίπτωση της Ελλάδας δεν υπάρχει κάτι ισοδύναμο με την σημαντική άνοδο της τιμής του πετρελαίου και των βασικών εμπορευμάτων μετά το 2001, που βοήθησε αυτές οι δύο χώρες να ανακάμψουν
Τι θα έκανε η ΕΚΤ;
Η ΕΚΤ πιθανότατα δεν θα ήταν πλέον σε θέση να δανείσει τις τράπεζες λαμβάνοντας ως εγγύηση ομόλογα του ελληνικού δημοσίου. Αυτό θα σήμαινε ότι η παροχή ρευστότητας στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα θα σταματούσε. Χωρίς πλέον διαθέσιμα ευρώ, η κυβέρνηση θα έπρεπε να διανείμει ένα άλλο νόμισμα ως μέσο συναλλαγής.
Θα εξακολουθούσαν να κυκλοφορούν ευρώ στην Ελλάδα;
Σχεδόν σίγουρα. Τι ευρώ θα είχε υψηλή ζήτηση ως μέσο αποθήκευσης αξίας έως ότου ο πληθυσμός να είχε μια σαφή ιδέα της πραγματικής αξίας της νέας δραχμής. Η Ελλάδα ίσως και να αποφάσιζε να κρατήσει το ευρώ ως επίσημο νόμιμο χρήμα, όπως το Μαυροβούνιο. Αλλά οι τράπεζες δεν θα είχαν το δικαίωμα να δανειστούν ευρώ από την ΕΚΤ, και η Ελλάδα θα μπορούσε φυσικά να χάσει την πολύτιμη έδρα της στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ.
Τι θα συνέβαινε με το χρέος;
Σε μεγάλο βαθμό το χρέος θα έπεφτε σε δύο κατηγορίες: τα χρήματα που η κυβέρνηση οφείλει σε ομολογιούχους και επίσημους πιστωτές της, και τα χρήματα που οφείλει το τραπεζικό σύστημα στην ΕΚΤ. Καθώς και οι δύο αυτοί τύποι οφειλών υπόκεινται στο διεθνές δίκαιο, θα έπρεπε να αναδιαρθρωθούν μέσω διαπραγματεύσεων. Το εγχώριο χρέος θα ήταν πιθανόν να μετατραπεί σε νέες δραχμές.
Πόσο θα κόστιζε η έξοδος της Ελλάδας;
Είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστεί το κόστος εξόδου μιας χώρας από μια διασυνδεδεμένη νομισματική ένωση. Το Διεθνές Χρηματοοικονομικό Ινστιτούτο (IIF), ένας οργανισμός που εκπροσωπεί περίπου 450 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα από όλο τον κόσμο, κυκλοφόρησε ένα εμπιστευτικό σημείωμα το Φεβρουάριο, ανεβάζοντας το κόστος σε 1 τρισ. ευρώ. Το IIF είπε, σε εσωτερικό σημείωμα που διέρρευσε στον Τύπο εκείνη την εποχή, ότι διάφοροι παράγοντες θα πλήττονταν σοβαρά από την έξοδο της Ελλάδας από ευρώ, από την ΕΚΤ μέχρι τα ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και άλλες χώρες της ευρωζώνης, που θα αντιμετώπιζαν υψηλότερο κόστος δανεισμού, λόγω μετάδοσης της κρίσης στις αγορές ομολόγων τους.
Πώς θα επηρεάζονταν οι ελληνικές επιχειρήσεις;
Οι επιχειρήσεις, ανήμπορες να αντλήσουν χρηματοδότηση και αντιμέτωπες με μεγάλης κλίμακας διακοπή στη ροή των πληρωμών τους, θα αντιμετώπιζαν «λουκέτα» ενδεχομένως σε μεγάλη κλίμακα. Μόλις η πιθανότητα μιας ελληνικής έξοδο καθίστατο σαφής, θα υπήρχε ο κίνδυνος μαζικών αναλήψεων από τις τράπεζες της χώρας και άρνησης περαιτέρω χρηματοδότησης σε φορείς, ιδιωτικούς ή δημόσιους, μέσω εργαλείων και συμβάσεων βάσει της ελληνικής νομοθεσίας. Οι κάτοχοι υφιστάμενων συμβάσεων σε ευρώ βάσει του ελληνικού δικαίου, θα ήθελαν να αποφύγουν τη μετατροπή τους σε νέα δραχμή και την επακόλουθη απότομη υποτίμηση του νομίσματος, λέει η Citigroup.
Τι θα γινόταν με τις ελληνικές τράπεζες;
Αυτό είναι το πιο περίπλοκο από όλα. Προς το παρόν, οι τράπεζες είναι τεχνικά αφερέγγυες, επειδή έπρεπε να αναλάβουν βαριές απώλειες μετά το PSI. Σύμφωνα με το πακέτο διάσωσης, υποτίθεται ότι πρέπει να λάβουν νέα κεφάλαια, ωστόσο αυτά δεν έχουν καταβληθεί ακόμη. Εν τω μεταξύ, οι πιστωτές έχουν βάλει στην άκρη 35 δισ. ευρώ σε αυτό που ονομάζεται «ενίσχυση εγγυήσεων», ένα είδος προστασίας που επιτρέπει στην ΕΚΤ να προσποιείται ότι δεν δανείζει σε αφερέγγυες τράπεζες. Αυτό επιτρέπει στις ελληνικές τράπεζες να διατηρούν το δανεισμό τους σε ευρώ από την ΕΚΤ. Αν μια νέα ελληνική κυβέρνηση επρόκειτο να εγκαταλείψει τη νομισματική ένωση, πριν ολοκληρωθεί η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, τότε τα πράγματα θα μπορούσε να γίνουν πολύ άσχημα. Η ΕΚΤ θα μπορούσε να καταλήξει με ανεξόφλητα δάνεια και ομόλογα ύψους έως και 160 δισ. ευρώ στα χέρια της.
Τι θα γινόταν με την Ιρλανδία και την Πορτογαλία;
Η Πορτογαλία και η Ιρλανδία είναι –όπως η Ελλάδα- αποδέκτες της οικονομικής βοήθειας από χώρες της ευρωζώνης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Μια ελληνική έξοδο από την ευρωζώνη θα ασκούσε μεγαλύτερη πίεση στις δύο αυτές χώρες. Η Πορτογαλία και η Ιρλανδία αναμένεται να λάβουν νέα οικονομική βοήθεια κάποιας μορφής. Ο Γκούντραμ Βολφ, της δεξαμενής σκέψης Bruegel στις Βρυξέλλες, πιστεύει ότι και οι αν η Ελλάδα φύγει από το ευρώ, η αγορά θα στρέψει την προσοχή της στις δύο αυτές ευάλωτες χώρες.