TO TIMHMA ΤΗΣ ΑΛΗΤΕΙΑΣ

ΤΟΥ Ι. Κ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗ
Την προχθεσινή Κυριακή έκλεισε στην Αγγλία μια εφημερίδα, η «News of the World». Δεν έκλεισε για οικονομικούς ούτε για κυκλοφοριακούς λόγους - με 2,8 εκατομμύρια φύλλα κάθε Κυριακή, ήταν το βρετανικό έντυπο με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία…
Εκλεισε επειδή ενεπλάκη σε ένα σκάνδαλο παγίδευσης των τηλεφώνων διαφόρων διασημοτήτων και απλών ανθρώπων.
Κάποιοι δημοσιογράφοι της εφημερίδας βρίσκονται ήδη στη φυλακή, ενώ προ ημερών συνελήφθη ο πρώην διευθυντής της και έως προσφάτως σύμβουλος Τύπου του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον.
Αυτά συμβαίνουν στην Αγγλία, θα μου πείτε. Σωστά. Αλλά τίποτα δεν εμποδίζει να συμβούν και αλλού. Διότι η εξέλιξη αυτή προσφέρει αυθεντικές απαντήσεις σε δύο ερωτήματα που χρόνια ταλανίζουν τον χώρο των μέσων ενημέρωσης.
Ερώτημα πρώτο: Εχει όρια η ελευθερία του Τύπου και (κατά προέκταση) η ελευθερία της έκφρασης ή της κριτικής ή της σάτιρας;
Απάντηση πρώτη: Ασφαλώς έχει. Τα όρια που της θέτουν ο νόμος και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Εξ όσων γνωρίζω, τίποτα σε μια κοινωνία δεν τελεί εκτός ορίων και κανείς δεν βρίσκεται υπεράνω του νόμου.
Ερώτημα δεύτερο: Το κλείσιμο μιας εφημερίδας ή κάποιου άλλου μέσου αποτελεί πλήγμα στην πλουραλιστική ενημέρωση των πολιτών;
Απάντηση δεύτερη: Ενδεχομένως τα 2,8 εκατομμύρια αγοραστές της «News of the World» να στερηθούν το είδος της ενημέρωσης που ελευθέρως είχαν επιλέξει (κάτι, δηλαδή, που έμοιαζε με δημοσιογραφικό υπόνομο…), ενδεχομένως να μείνουν χωρίς δουλειά και μερικές εκατοντάδες εργαζόμενοι που υπηρετούσαν αυτό τον υπόνομο, αλλά τι να κάνουμε; Ολα τα πράγματα έχουν το κόστος τους.
Και το είδος ενημέρωσης που είχε επιλέξει η εφημερίδα, καθώς και οι μέθοδοι με τις οποίες το υπηρετούσε οδήγησαν στο κλείσιμό της. Ηταν το τίμημα της αλητείας.
Στην Ελλάδα, έχουμε ζήσει πολλές παρόμοιες δημοσιογραφικές αλητείες, αλλά δεν θυμάμαι να πλήρωσε ποτέ κανείς το αντίτιμο.
Διότι ο φταίχτης βρίσκει πάντα ένα επιχείρημα που δικαιολογεί το ακαταδίωκτό του: είτε τον κυνηγούν «τα συμφέροντα», είτε «φταίνε οι άλλοι», είτε δηλώνει ότι διέπραξε τις αλητείες του στο όνομα κάποιας «ελευθερίας της ενημέρωσης» ή «δημοσιογραφικής ανυπακοής».
Αποτέλεσμα; Ο Τύπος στις δημοκρατίες δεν είναι ενιαίο και ομοιογενές σύνολο. Αλλά κάθε κοινωνία έχει, τελικά, τον Τύπο που της αξίζει.
Ξέρετε γιατί; Επειδή αυτό το ετερογενές, αντιφατικό και ανόμοιο σύνολο αξιολογείται και ιεραρχείται από τους αναγνώστες, τους τηλεθεατές και τους ακροατές στους οποίους απευθύνεται.
Αλλά και επειδή πάνω από αυτή την ανεμπόδιστη αξιολόγηση υπάρχει (και πρέπει να υπάρχει…) ένα κράτος δικαίου, το οποίο οφείλει να επιβάλλει σεβασμό στους κανόνες του νόμου και στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Αν υπάρχει…