Η ΣΚΟΝΗ ΤΗΣ ΣΑΧΑΡΑΣ...

Επεισόδιο καταιγίδας σκόνης Σαχάρας πάνω από την ανατολική Μεσόγειο, 4 Απριλίου 2003

Κάποιες φορές, συνήθως άνοιξη ή φθινόπωρο, μας επισκέπτεται η σκόνη της Σαχάρας. Τότε έχουμε θολούρα στην ατμόσφαιρα και το χρώμα του ουρανού γίνεται κιτρινωπό ή καφετί. Μερικές φορές τα επεισόδια αυτά συνοδεύονται και από βροχή οπότε "βρέχει λάσπη" όπως συνηθίζουμε να λέμε.
Με ευκαιρία το επεισόδιο αυτών των ημερών ας δούμε λίγο περί τίνος πρόκειται. Η έρημος της Σαχάρας στη βόρεια Αφρική είναι μια τεράστια έκταση που εκτείνεται από την Αίγυπτο ανατολικά μέχρι το Μαρόκο δυτικά. Η άμμος της ερήμου απαρτίζεται από λεπτούς και λιγότερο λεπτούς κόκκους. Όταν επικρατούν κατάλληλες συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας στην περιοχή. τότε έχουμε τη δημιουργία αναβατικών ανέμων, που όπως το όνομά τους υποδηλώνει, ανεβάζουν τους λεπτούς κόκκους της ερήμου, που συνήθως ονομάζουμε, σκόνη της ερήμου, σε μεγάλα ύψη στην ατμόσφαιρα.
Η σκόνη αυτή αποτελείται από λεπτούς κόκκους με διάμετρο από 5 έως 100 το πολύ μικρόμετρα (εκατομμυριοστά του μέτρου). Οι κόκκοι μεγαλύτερων διαστάσεων, που ασφαλώς υπάρχουν στην έρημο, έχουν μεγαλύτερο βάρος και δεν παρασύρονται προς τα πάνω από τους αναβατικούς ανέμους. Οι κόκκοι αυτοί της ερήμου αφού βρεθούν στα υψηλά στρώματα της ατμόσφαιρας παρασύρονται από τους επικρατούντες ανέμους στα ύψη αυτά. Έτσι αν έχουμε χαμηλές πιέσεις στην νότια Ευρώπη ή σε τμήμα αυτής, τότε έχουμε νοτιάδες οι οποίοι μεταφέρουν τη σκόνη της ερήμου προς τη Βαλκανική ή τη δυτική Ευρώπη.
Τέτοια επεισόδια έχουμε από κανένα μέχρι 3-4 το χρόνο στην Ελλάδα και συνήθως συμβαίνουν όπως ήδη είπαμε, την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Τις περισσότερες φορές τα επεισόδια είναι ήπια και περιορίζονται στη χαρακτηριστική θολούρα και κιτρινίλα της ατμόσφαιρας. Κάποιες φορές όμως, όπως στις 17 Απριλίου 2005, έχουμε ακραίες καταστάσεις όπου αυτή η θολούρα είναι πάρα πολύ έντονη και αισθητή μέχρι το έδαφος. Στο παραπάνω επεισόδιο η ορατότητα στο έδαφος της Αθήνας ήταν μόλις κάποιες δεκάδες μέτρα. Τα αυτοκίνητα κυκλοφορούσαν μέρα μεσημέρι με τα φώτα ανάμενα, και όλες οι πτήσεις από και προς το αεροδρόμιο Ε. Βενιζέλος είχαν ακυρωθεί. Ο κόσμος κυκλοφορούσε στους δρόμους με μαντήλια στη μύτη! Τέτοια ακραία επεισόδια είναι σπάνια και συμβαίνουν κατά μέσο όρο μια φορά στη δεκαετία.
Μια άλλη πιο θεαματική εκδοχή είναι όταν τα επεισόδια της σκόνης της ερήμου συνοδεύονται από βροχόπτωση οπότε βρέχει λάσπη όπως είπαμε. Η εναπόθεση της σκόνης της ερήμου στο έδαφος γίνεται κυρίως με τη βροχή (υγρή εναπόθεση, wet deposition) σε ποσοστό 75-80% , και μόνο κατά 20-25% με ξηρή εναπόθεση (dry deposition).
Τα επεισόδια της σκόνης της Σαχάρας όταν είναι συχνά, μπορούν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία ιδίως στα παιδιά. Έτσι στην Κρήτη που είναι κοντύτερα στην Αφρική και όπου το φαινόμενο είναι πολύ συχνότερο έχουμε αυξημένο αριθμό παιδιών που υποφέρουν από άσθμα αλλά και από αλλεργίες και ιώσεις σε σχέση με την ηπειρωτική Ελλάδα.
Τέλος η σκόνη της Σαχάρας έχει και ευεργετικές επιδράσεις. Πού; Στη θάλασσα!
Η άμμος της ερήμου είναι πλούσια σε ιόντα σιδήρου που δρουν ευεργετικά στη θαλάσσια βιολογία. Κάτι σαν βιταμίνες ας πούμε. Έτσι όταν έχουμε εναπόθεση σκόνης της ερήμου στη θάλασσα, έχουμε και ενεργοποίηση του βιολογικού κύκλου. Για περιοχές μικρής βιολογικής παραγωγικότητας όπως η Μεσόγειος και ειδικότερα η Ανατολική Μεσόγειος πρόκειται για μάνα εξ ουρανού, στην κυριολεξία...
ΠΗΓΗ