ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΥΡΙΩΝ ΚΑΙ ΔΕΠΟΙΝΙΔΩΝ ....

...η Κοινωνική Πρόνοια

Της Ευτυχίας Δεσποτάκη- Πευκιανάκη  φιλόλογου

Ο Σύλλογος Γυναικών Κισάμου και φέτος στην καθιερωμένη αρχοντική εκδήλωση του, πνευματική και ψυχαγωγική συνάμα έδωσε το καθιερωμένο τσάι του και έκοψε την πίτα του, εκδήλωση που τώρα και πολλές δεκαετίες έχει καθιερώσει και που με χαρά προσέρχονται οι γυναίκες  της κοινωνίας μας, της Κισάμου όλων των ηλικιών.

Από τους πιο παλιούς συλλόγους της Κισάμου ή του Καστελίου όπως μέχρι το 1966 ονομαζόταν η Κίσαμος είναι και ο Σύλλογος γυναικών. Τόσο αυτός ο Σύλλογος όσο  και ο φιλολογικός Σύλλογος Κισαμικός, ιδρυμένος περίπου την ίδια εποχή φανερώνουν την ανησυχία των παλαιότερων κοινωνιών για αυτοοργάνωση, εξασφάλιση συνοχής και την  κάλυψη έστω και στο ελάχιστο κοινωνικών και πνευματικών αναζητήσεων.

Αξίζει όμως να σημειωθεί πόση σημασία έχουν για ένα τόπο οι άνθρωποι  που συλλαμβάνουν ιδέες φωτεινές. Φως γίνονται οι ίδιοι και φωτίζουν στο διηνεκές, το δε έργο τους προζύμι αναπλάθεται και σηματοδοτεί το χρόνο.

Τη φαεινή λοιπόν ιδέα για την ίδρυση του Συλλόγου γυναικών έχει μια νεαρή κυρία.

 Γύρω στο 1927, αυτή η κυρία, ιταλίδα, νοσηλεύτρια είναι παντρεμένη με τον συντοπίτη γιατρό  Γεωργιλαδάκη, και για πολλά χρόνια  διατηρούν, μια από τις κλινικές των Χανίων, σαφώς  με καλύτερη παροχή περίθαλψης από ό,τι το υποτυπώδες τότε νοσοκομείο, το λεγόμενο και πολιτικό. Νοσηλεύτρια η ίδια στην κλινική με δεσμούς συγγενείας και φιλίας στην Κίσαμο, κάτι βλέπει φαίνεται γύρω της και σκέπτεται, ότι καλό θα ήταν οι κοπέλες και οι κυρίες του τόπου να οργανωθούν σε σύλλογο και για δική τους καλλιέργεια και διέξοδο αλλά και εθελοντικά να βοηθούν τους αναξιοπαθούντες της περιοχής. Η ιταλική καταγωγή τη βοηθά έχοντας πρότυπα τη φιλανθρωπία της καθολικής εκκλησίας. Η εποχή δύσκολη και οι ανάγκες πολλές. Η ιδέα της κ. Μαρίκας βρήκε στήριξη από τον τότε επίσκοπο Άνθιμο Λελεδάκη, επίσης φωτισμένη μορφή και ιδρυτή του 1ου Γυμνασίου Κισάμου.

Ο σύλλογος οργανώνεται με καταστατικό και με εκλογές εκλέγει το διοικητικό του συμβούλιο. Η επίσημη ονομασία του είναι: Σύλλογος κυριών και  δεσποινίδων «η κοινωνική  πρόνοια». Μέλη του όλες οι γυναίκες της τοπικής κοινωνίας  που είχαν το χρόνο, σχετική οικονομική άνεση και διάθεση. Ο σκοπός του είναι καθαρά φιλανθρωπικός.

Τα έσοδα του συλλόγου προέρχονται από την ετήσια  συνδρομή των μελών, χαμηλότατη πάντα, από εράνους, από κάλαντα που οι ίδιες οι κυρίες έβγαιναν και έψαλλαν αργά το βράδυ της παραμονής, συνοδεύοντας παιδιά, λαχειοφόρους αγορές που οργάνωναν κατά τη Μ. Παρασκευή στο παζάρι της αγοράς και από χοροεσπερίδες, που οι ίδιες κατά σκληρό τρόπο οργάνωναν. Έχω την αίσθηση και από όσο η μνήμη μου με βοηθά, ότι όλες οι γυναίκες του παλιού Καστελίου πέρασαν είτε σαν μέλη του διοικητικού συμβουλίου του συλλόγου είτε σαν απλά μέλη, πληρώνοντας απλά τη συνδρομή τους.

Ο Σύλλογος αποτελεί για μένα  κομμάτι εμπειρίας σαν μέλος του διοικητικού συμβουλίου στα νεανικά μου χρόνια, αλλά και  ένα κομμάτι από τις παιδικές αναμνήσεις μου, γιατί από τότε που μπορώ να θυμάμαι, η μητέρα μου υπήρξε μέλος του διοικητικού συμβουλίου. Από μικρό παιδί πάντα την ακολουθούσα στις συνεδριάσεις και στις άλλες εκδηλώσεις. Χώρος συγκέντρωσης ήταν ο Άγιος Σπυρίδωνας και συγκεκριμένα το σημερινό γραφείο του ναού, το οποίο τότε ήταν το κελί της μακαριστής Αγαθαγγέλης μοναχής η οποία και περιποιόταν τον ναό. Εκεί γινόταν οι συνεδριάσεις τουλάχιστον μια φορά το μήνα, συνήθως, Κυριακή απόγευμα...
..

Εκεί καθώς τριγύριζα γύρω άκουσα για πρώτη φορά λέξεις  μυστηριώδεις  για την ηλικία μου, όπως  καταστατικό, πρακτικό, γενική συνέλευση, συμβούλιο, απαρτία, καθώς ο σύλλογος λειτουργούσε με όλους τους τύπους. Έτσι εκτός των άλλων εξοικείωνε και τις απλές γυναίκες με τις δημοκρατικές διαδικασίες. Άλλωστε  η μόρφωση των περισσοτέρων  γυναικών ήταν  περιορισμένη, ίσως  κάποιων έφθανε και μέχρι τις δασκάλες του Παρθενώνα.

Το έργο τώρα ήταν καθαρά φιλανθρωπικό. Και μπορεί  μεν η φιλανθρωπία  να μη δίδει ουσιαστικές λύσεις στα κοινωνικά προβλήματα, αλλά σε μια εποχή που το κοινωνικό κράτος απουσίαζε, και το ελάχιστο. Αίθουσα μεγάλη, σάλα ξενοδοχείου δεν υπήρχε. Απλώς υπήρχε  μια  βοήθημα σε κάποιον ήταν μια ανάσα.

Έτσι οι γυναίκες του συλλόγου εντόπιζαν οι ίδιες την ανάγκη, όταν δεν κατέφευγε ο ίδιος  ο εμπερίστατος και σε γενόμενη συνεδρίαση αποφασιζόταν  ανάλογα η ενίσχυση: χρηματική  30 δραχμές, 50 δραχμές, 100 δραχμές για τρόφιμα ή φάρμακα ή νοσηλεία. Όταν υπήρχε η υπόνοια ότι  θα σπαταληθούν άσκοπα ίσως τα χρήματα, τότε επιστρατεύονταν οι τσάντες με τα τρόφιμα, ή πληρωνόταν ο λογαριασμός στον μπακάλη ή στον κρεοπώλη.

Σημαντικό γεγονός για το παλιό Καστέλι ήταν και ο ετήσιος  αποκριάτικος χορός του συλλόγου Κυριών και δεσποινίδων και απέφερε και κάποια έσοδα στο ταμείο του συλλόγου. Μεγάλος αγώνας δρόμου για τις υπεύθυνεςαξιοπρεπής αποθήκη μεγάλη,πίσω από το σημερινό μουσείο και προς Δυσμάς. Η  αποθήκη αυτή συνήθως είχε άδεια βαρέλια. Αυτή η αίθουσα,ας αναφερθεί  παρεπιπτόντως ότι όλη τη δεκαετία του 50-60  χρησιμοποιείτο για χορούς των ενηλίκων αλλά και για  αποκριάτικους παιδικούς. Αλλά και θεατρικές παραστάσεις μαθητικές μας φιλοξενούσε με την κατάλληλη διαμόρφωση. Συνήθως τα βαρέλια τραβιόταν στον τοίχο και αποτελούσαν τη βάση για σκηνή και αυλαία.

Ο χορός  λοιπόν απαιτούσε καθαρισμό, διαμόρφωση της αίθουσας, διακόσμηση καρέκλες, τραπέζια τα οποία έπρεπε να μεταφερθούν, εύρεση οργανοπαικτών για Κρητικά και Ευρωπαικά,ταγκό και βαλς,  μεζέδες φτιαγμένους από τα χέρια των γυναικών και σερβίτσια τα οποία έπρεπε να ενοικιασθούν και με προσοχή να μεταφερθούν. Το κάρο της εποχής έτοιμο για  να κάνει τη μεταφορά, και δύο κυρίες πάνω να κρατούν και να στηρίζουν τα πιάτα ήταν μια εικόνα που μου έχει μείνει. Τα έσοδα από τα εισιτήρια και τους λαχνούς ενίσχυαν το ταμείο του συλλόγου.

Αξίζει όμως να αναφερθεί και η εξωραστική  δραστηριότητα  του συλλόγου κατά τα πρώτα χρόνια της δημιουργίας του και αφορά την τοποθέτηση του ρολογιού στο κωδωνοστάσιο του  μητροπολιτικού τότε ναού , Αγίου Σπυρίδωνος, πολιούχου της κωμόπολης

Από τις παλιές  Καστελιανές κυρίες του Συλλόγου κυριών και δεσποινίδων  που εργάστηκαν στο σύλλογο με τους παραπάνω ρυθμούς σήμερα  συναντούμε  ακόμη τις κυρίες κα Άρτεμη Μαρή, κα. Ιωάννα Σαββάκη και κα.Παγώνα Ροδουσάκη. Η τελευταία  για πολλά χρόνια  χρημάτισε και πρόεδρος. Όλες, όταν τις συναντήσεις και συνομιλήσεις μαζί τους, κάτι έχουν να σου διηγηθούν από την τότε εποχή.

Με την κ .Παγώνα, ιδιαίτερα, έχει συμβεί πολλές φορές να συζητώ .Η συζήτηση της έχει πάντα ενδιαφέρον και όλο και κάτι μαθαίνεις  για τη  ζωή  από τον τρόπο σκέψης της και την εμπειρία της. Η μόρφωση της  δεν ξεπερνά  τη  στοιχειώδη εκπαίδευση. Αθεράπευτος ο καημός της  που δεν προχώρησε  στα γράμματα ,κι όμως  αυτοδίδαχτη  δεν ξεχωρίζει από μορφωμένους. Είναι ένα παράδειγμα  δυναμικού ανθρώπου, που αποδεικνύει ότι, όταν θέλεις κάτι με κάποιο τρόπο θα το πετύχεις. «Ξέρεις ,μου λέει , εγώ γράμματα πολλά δεν ξέρω αλλά με αυτά που ήξερα μου άρεσε να διαβάζω και να μαθαίνω. Και πού να εύρισκες  εφημερίδα εκείνα τα χρόνια στο χωριό! Είχα όμως χαρά όταν ο πατέρας μου  έφερνε μπακαλιάρο από την αγορά ,γιατί αυτός ήταν τυλιγμένος  σε εφημερίδα και εγώ θα τη διάβαζα  κι ας μύριζε μπακαλιάρο!». Αυτό που ξέρει θέλει να το μεταδώσει, θέλει να βελτιωθεί και ο άλλος και όλοι μαζί να βελτιώσομε τον τόπο. Γι αυτό και την εύρισκες πάντα πρόθυμη να συνεργασθεί σε κοινωνικές ομάδες.

Δραστήρια επαγγελματικά και κοινωνικά  πάντα ξεχώριζε στον τόπο μας. Ωστόσο τα παιδιά της  νύφες  γαμπροί, εγγόνια σήμερα  με την κοινωνική την επαγγελματική και πνευματική δραστηριότητα τους  δικαιώνουν τις ανησυχίες της και ό,τι αυτή  λέει ότι στερήθηκε

Στην προχθεσινή του εκδήλωση  το παρόν διοικητικό συμβούλιο του Συλλόγου τίμησε την  μεγαλύτερη  σε ηλικία κ Παγώνα, η οποία με το δικό της τρόπο και τη διαύγεια αναφέρθηκε σε αναμνήσεις της από τη δραστηριότητα της στο σύλλογο τα χρόνια εκείνα

Στο πρόσωπο της   πιστεύω  ότι τιμήθηκαν  και οι  άλλες κυρίες  που δούλεψαν κοντά της .Αλλά  και τα λίγα λόγια της ήταν το καλύτερο μνημόσυνο  για όλες εκείνες που εξέλιπαν  και που  η ψυχή τους  φτερούγιζε  γύρω από το όμορφο τραπέζι με τα λουλούδια  και τα γλυκά και τις  ιδέες , που εκείνες τους παρέδωσαν. Και  πρώτα-πρώτα η κα. Μαρίκα η Γεωργιλαδάκη και ύστερα  οι άλλες, η Ρουμπίνη Φαραγγιτάκη, η Ευαγγελία  Κακαουνάκη, η Χριστίνη Λυγιδάκη, η Πολύμνια Πατερομιχελάκη, η Σοφία Καστρινάκη, η Χρυσή Δεσποτάκη, η Αρετή Καμηλάκη, η Μαρία Μπερντίου, η Θεανώ Δαρμαράκη, η Λούλα Ξηρουχάκη, η Χριστίνα Καπετανάκη, η Ελπίδα Φαραγγιτάκη.

Ο Μητροπολίτης Ειρηναίος Γαλανάκης, ερχόμενος στη μητρόπολη Κισάμου και Σελίνου το 1958  ενισχύει  το έργο του Συλλόγου και παράλληλα ενθαρρύνει την ίδρυση συλλόγων γυναικείων σε όλα τα χωριά των δύο επαρχιών για να αποκτήσουν και οι γυναίκες των χωριών το δικό τους βήμα.Πρώτο μέλημα του η εξασφάλιση στέγης των συλλόγων και γι αυτό προωθεί τα ενοριακά κέντρα. Καθιερώνει μια ετήσια συνάντηση όλων των συλλόγων, κάθε φορά και σε διαφορετικό χωριό, όπου τα μέλη συνέρχονται για να συζητήσουν, πραγματοποιώντας έτσι και μια μορφή εκδρομής. Επίσης προτείνει και  καθιερώνεται από τους συλλόγους έκθεση όλων των ειδών εργοχείρων, και κυρίως υφαντών που οι γυναίκες της περιοχής υφαίνουν και κεντούν.

Τα χρόνια πέρασαν  η ζωή των ανθρώπων βελτιώθηκε, το κοινωνικό κράτος με όλες τις αδυναμίες του  διασφαλίζει την αξιοπρέπεια των ανθρώπων με τις συντάξεις, τα επιδόματα, με τα νοσήλια,τη δυνατότητα δανεισμού. Άποροι με την παλιά μορφή έπαψαν να υπάρχουν. Τρόποι παντός είδους διασκέδασης  ξεπερνούν τον ετήσιο χορό. Έτσι ο σύλλογος αλλάζει  ελαφρά μορφή  χωρίς να ξεφεύγε από το βασικό του ανθρωπιστικό σκοπό. Αξιόλογες κυρίες επικεφαλής συνέχισαν  και συνεχίζουν  το έργο του συλλόγου: κα Προυσαλίδου Ελένη, κα Μαρίκα Τουλουπάκη, κα. Χρ Μπουλάκη, κα.Γεωργία Κουνελάκη, κα.Ανθούλα Νταγκουνάκη. Εξ άλλου η χρεία πάντα υπάρχει με κάποιο πρόσωπο.  Παράλληλα όμως  πραγματοποιούνται και άλλες δραστηριότητες, όπως εκδρομές, περίπατοι, φιλοξενίες ξένων επισκεπτών σε διάφορες γιορτές, το ετήσιο τσάι με σχετική ομιλία,πνευματικές συγκεντρώσεις και άλλες ψυχαγωγικές συναντήσεις.

Λόγοι κοινωνικών αλλαγών επέβαλαν και την ονομασία Σύλλογος Γυναικών, χωρίς τη διάκριση κυριών και δεσποινίδων. Νέα πρόσωπα με περισσότερη μόρφωση, άνεση και νέες συνεργασίες υλοποιούν  τους σκοπούς του συλλόγου συνεχίζοντας την  Ιστορία του!