ΚΙΣΣΑΜΙΤΕΣ ΟΡΓΑΝΟΠΑΙΚΤΕΣ

Σταύρος Μαυροδημητράκης  1900 - 1989
Ο Σταύρος Μαυροδημητράκης ήταν από τους πρώτους σολίστες λαγουτιέρηδες της κρητικής μουσικής.Τότε που το λαγούτο "κεντούσε" πενιές και μελωδίες, τότε που το πασαδόρικο παίξιμο ήταν παντελώς άγνωστο, χάριν... ενορχήστρωσης που λέμε σήμερα, τότε λοιπόν ο Σταύρος Μαυροδημητράκης δόξασε αυτό το όργανο, αλλά δοξάστηκε και ο ίδιος.
Γεννήθηκε το 1900 στα Μαρεδιανά Κισσσάμου. Ήταν γιος του παλιού λυράρη, του Νικηφόρου Μαυροδημητράκη. Επηρεασμένος από τον πατέρα του, ακολούθησε τα μονοπάτια της μουσικής. Όχι όμως με λύρα, αλλά με μαντολίνο στην αρχή. Δέκα χρονών ήταν σαν πρωτόπιασε το μαντολίνο με βοήθεια ενός συγχωριανού του. Γρήγορα όμως έδειξε την κλίση του στο λαγούτο και ήδη στα δεκαπέντε του ήταν ένας τεχνίτης λαγουτιέρης, παρά το νεαρό της ηλικίας του. Τα ακούσματα των λαγουτιέρηδων της εποχής του, του Ανδρέα Κουτσουρέλη, του Παπαδογιώργη, του Βαρδή Γεωργακάκη κ.α. ήταν σημαντικά στην μετέπειτα πορεία του. Με τον πατέρα του στην αρχή "ζύγιασε" τις πενιές του, αλλά κατόπιν η συνεργασία του με τον Νικολή Χάρχαλη ήταν πολύ σημαντική. Μαζί ηχογράφησαν και δίσκους. Όταν δεν έπαιζε λαγούτο ήταν βοηθός ενός ντερμιτζή στο Καστέλλι Κισσάμου. Ακόμα και στην Μικρά Ασία επιστρατεύτηκε για να προσφέρει τις υπηρεσίες του. Έπαιξε με πολλούς καλλιτέχνες της εποχής εκείνης, με τον Γιώργη Μαριάνο, με τον Κουνελοκωστή, με τον Νικολή Κατσούλη (Κουφιανό), με τον Ζερβό κ.α. Στην Αθήνα που ανέβηκε συνεργάστηκε με πλήθος μουσικών στην ταβέρνα "Τα Χανιά" του Ευτύχη Μπασιά. Στην Αθήνα γνωρίστηκε με τον μεγάλο λυράρη, τον Αλέκο Καραβίτη όπου μαζί αποτέλεσαν ένα πολύ καλό δίδυμο και μαζί έγραψαν αρκετούς δίσκους. Ακόμα συνεργάστηκε με πλήθος λυράρηδων, όπως ο Γιώργης Μουζουράκης, ο Θανάσης Σκορδαλός κ.α. Σημαντική όμως η συνεργασία του με τον αείμνηστο δάσκαλο, τον Κωστή Μουντάκη. Σημαντική τόσο σαν συνεργασία, όσο και σαν φιλία.
Στον Πειραιά, στους πρόποδες του Προφήτη Ηλία, ο Σταύρος Μαυροδημητράκης έζησε όλα του τα χρόνια, χωρίς όμως να κάνει οικογένεια. Αριστοκρατική εμφάνιση, λεβεντιά και παράστημα. Παντού, σε όλες τις εκδηλώσεις των Κρητών του λεκανοπεδίου πρόσφερε τις υπηρεσίες του, αλλά και στο εξωτερικό ακόμα. Αλλά η αγάπη του για την Κρήτη και την Κίσσαμο ήταν τόσο μεγάλη έτσι ώστε να πραγματοποιεί συνεχή ταξίδια για το αγαπημένο του νησί. Πάντα ομολογούσε την αγάπη του για το πρόσωπο του Νικολή Χάρχαλη, παρόλο που οι συνεργασίες του ήσαν πολλές με άλλους μουσικούς. Αυτόν όμως θεωρούσε σαν "κορφή" της μουσικής παράδοσης.
Τα τελευταία χρόνια, αποτραβηγμένος από την ενεργό δράση, άκουγε τους νεώτερους λαγουτιέρηδες και συλλογιζόταν το μέλλον αυτού του οργάνου. Δεν του άρεσαν οι πασαδόροι, οι άτεχνοι και μονότονοι λαγουτιέρηδες που κρυβόντουσαν πίσω από τους ήχους της λύρας. Έλεγε χαρακτηριστικά "το λαγούτο παίζει πενιά, αλλιώς ανε δε θές πενιά, άμε να παίξεις κιθάρα". Του άρεσε πολύ η μουσική της δυτικής Κρήτης. Πολλοί τον θυμούνται να παίζει έναν αγαπημένο σκοπό, τον Μαρεδιανό συρτό του Μανιατογιάννη, σκοπό που είχε το όνομα του χωριού του. Τον έπαιζε και δάκρυζε... Βραβεύτηκε από διάφορα σωματεία, ξεχωριστό όμως το βραβείο του συλλόγου Κρητών Πειραιώς "Η Ομόνοια", το οποίο βραβείο του παρέδωσε ο φίλος και συνεργάτης του, ο Κωστής Μουντάκης. Ο Σταύρος Μαυροδημητράκης, ο κορυφαίος αυτός λαγουτιέρης, αυτή η μοναδική τέχνη, πέθανε σε ηλικία ογδόντα εννέα ετών το 1989 στον Πειραιά.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΕΛΙΔΑ ΜΑΡΕΔΙΑΝΑ ΚΙΣΣΑΜΟΣ ΧΑΝΙΑ ΚΡΗΤΗ