ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΩΝ

Υπάρχουν κάποια πράγματα που πάνε μαζί: ο Χοντρός και ο Λιγνός, ο καπνός και η φωτιά, ...ο Έλληνας και η ελιά. Από τον αρχαίο ‘κλάδο ελιάς' μέχρι την νεοελληνική ‘φραπελιά', το άγιο αυτό δέντρο και ο καρπός του συντροφεύουν τον Έλληνα σε όλες τις φάσεις του δύσκολου ταξιδιού του στους αιώνες. Ειδικά το μάζεμα του καρπού της ελιάς και η επεξεργασία του για να μας δώσει το λάδι είναι κάτι σαν γιορτή, σαν ιεροτελεστία για τον Έλληνα. Αφού λοιπόν ο καρπός οδηγηθεί στο λιοτρίβι, η εξαγωγή του λαδιού γίνεται με μηχανικά μέσα: παλιότερα, συνθλίβοντας τον καρπό με μεγάλες πέτρες που τις κινούσαν ζώα ή με μηχανικές πρέσες και φυγοκέντρηση, όπως γίνεται σήμερα.
Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι από τη μια το ελαιόλαδο, που οδηγείται για περαιτέρω επεξεργασία και συσκευασία, και από την άλλη ένα απόβλητο. Επειδή το απόβλητο αυτό δεν έχει ιδιαίτερη διατροφική αξία, δε μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε για ζωοτροφή ή λίπασμα, κι έτσι πρέπει να βρούμε έναν ασφαλή και φτηνό τρόπο για να απαλλαγούμε από αυτό. Στην Ελλάδα, αυτό που κάνουμε συνήθως είναι να το πετάμε στους υπονόμους γύρω από το λιοτρίβι - μεγάλο λάθος: το απόβλητο αυτό εμφανίζει μεγάλη περιεκτικότητα σε λιπαρά οξέα, κι έτσι μπορεί να φθείρει και να καταστρέψει τις σωληνώσεις. Κι αν το πετάξουμε στη θάλασσα; Ακόμα χειρότερα! Το απόβλητο του ελαιουργείου εμφανίζει πολύ μεγάλο ρυπαντικό φορτίο - αυτό σημαίνει ότι αν το πετάξουμε στη θάλασσα, στερεί το οξυγόνο από τα ψάρια και μπορεί να φέρει οικολογική καταστροφή σαν αυτή του Αμβρακικού στις αρχές της δεκαετίας. Εκτός από αυτό, η υψηλή περιεκτικότητά του σε φαινόλες, το κάνει ιδιαίτερα τοξικό κι δε έτσι μπορεί να δοθεί σαν ζωοτροφή, ενώ αν πεταχτεί στη θάλασσα θα εμφανιστεί σε μεγάλες συγκεντρώσεις και μπορεί να προκαλέσει δηλητηρίαση στα μεγάλα ψάρια.
Οπότε τι γίνεται; Η Ελλάδα είναι η τρίτη ελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο και καταναλώνει περισσότερο ελαιόλαδο από ολόκληρες τις Ηνωμένες Πολιτείες - έχουμε στα χέρια μας άλλο ένα απόβλητο που δε μπορούμε να το κάνουμε τίποτα; Μια λύση που προτείνεται από Έλληνες ερευνητές είναι να χρησιμοποιήσουμε ζύμες, παρόμοιες με αυτές που χρησιμοποιούμε για να φτιάξουμε ψωμί ή μπύρα, για να γίνει λιγότερο τοξικό το απόβλητο. Οι ζύμες είναι μια κατηγορία μυκήτων - η ιδέα να χρησιμοποιηθούν μύκητες για την αξιοποίηση αποβλήτων δεν είναι καινούρια, μια που ήδη χρησιμοποιούνται και σε άλλα απόβλητα, όπως αυτά των βυρσοδεψείων που περιέχουν χρώμιο.
Ένα πείραμα που βασίζεται σε..........μικροκόσμους. Οι βιολόγοι λοιπόν, καλούνται να εντοπίσουν τις καλύτερες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας για να αναπτυχθεί ο μύκητας και στο τέλος της διαδικασίας, να μετρήσουν το ρυπαντικό φορτίο, ελπίζοντας ότι έχει μειωθεί αρκετά. Για να γίνει αυτό, γίνονται διαδοχικές δοκιμές σε μικρές ποσότητες απόβλητου στις οποίες εμβολιάζεται ο μύκητας, δίνοντας αυτό που λέμε μικρόκοσμο. Πώς όμως θα μετρήσουμε το πόσο αυξήθηκε ο πληθυσμός των μυκήτων; Φανταστείτε ότι ο μικρόκοσμος που μελετάμε είναι η Αθήνα και ότι τα στελέχη των μυκήτων είμαστε εμείς. Θυμηθείτε ότι δε μας ενδιαφέρει ο ακριβής αριθμός, παρά μόνο αν μεγάλωσε ή μίκρυνε ο πληθυσμός που μετράμε. Αλήθεια, χρειάζεται να κάνουμε κάποια απογραφή για να δείξουμε ότι γινόμαστε ολοένα και περισσότεροι; Μας αρκεί μια μέτρηση των ατμοσφαιρικών ρύπων στην Αθήνα για να το δούμε αυτό: περισσότεροι ρύποι, μεγαλύτερος πληθυσμός. Οι βιολόγοι λοιπόν το κάνουν αυτό, μετρώντας το διοξείδιο του άνθρακα που προέρχεται από τους μύκητες του μικροκόσμου: μεγαλύτερη αύξηση στο διοξείδιο, μεγαλύτερη αύξηση στον πληθυσμό. Αφού λοιπόν ολοκληρωθεί το πείραμα, η μέτρηση των φαινολών στο απόβλητο μας δείχνει ότι πλέον είναι λιγότερο τοξικό, ενώ και με περαιτέρω επεξεργασία με άλλους μύκητες μπορούμε να αυξήσουμε την περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες κι έτσι να το κάνουμε κατάλληλο ακόμα και για ζωοτροφή.
Μύκητες της οικογένειας pleurotus. Για μισό λεπτό όμως: αυτό το νοστιμότατο μανιταράκι, είναι και αυτό μύκητας της οικογένειας Pleurotus. Μήπως μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε κι αυτό στο απόβλητό μας;
Η απάντηση είναι ναι! Ερευνητές στην Καλαμάτα εμβολίασαν με αυτόν το μύκητα το υγρό απόβλητο Ελληνικών ελαιουργείων, μειώνοντας και εκεί κατά πολύ την περιεκτικότητά του σε φαινόλες. Έτσι, το απόβλητο μετά την επεξεργασία του μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα και για την άρδευση των χωραφιών ή ακόμα και για λίπασμα.
Για αυτό λοιπόν, την επόμενη φορά που θα απολαύσετε κάποιο gourmet πιάτο, παρέα με λίγες ταπεινές, αλλά γευστικότατες ελίτσες, θυμηθείτε πώς αν και η ζωή τους επιφύλαξε διαφορετικό μέλλον, κάποτε μεγάλωναν στην ίδια γειτονιά. Καλή σας όρεξη!
ΠΗΓΗ