ΚΟΥΣΤΩ

του Σπύρου Σεραφείμ
Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης ενός αιώνα από τη γέννηση του μεγάλου εξερευνητή των βυθών Ζακ Υβ Κουστό, στις 11 Ιουνίου του 1910, το ομώνυμο ίδρυμα ανακοίνωσε την έναρξη του Έτους Κουστό (11 Ιουνίου 2010- 11 Ιουνίου 2011) και την επιστροφή του θρυλικού πλοίου «Καλυψώ» στις θάλασσες. Το σκάφος, μήκους 43 μέτρων, έχοντας διανύσει 140.000 ναυτικά μίλια στους ωκεανούς όλου του κόσμου, επισκευάζεται στη Βρετάνη - θα κοστίσει γύρω στα 8 εκατ. δολάρια - ώστε να ξαναγίνει ένα «πλωτό εργαστήριο ωκεανογραφίας».
Για το ποιος ήταν ο Κουστό, δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις. Ήταν ο άνθρωπος που απαθανάτισε τα μυστήρια και τη μυστηριώδη ομορφιά των ωκεανών. Οι δύτες του χρωστάνε τα πάντα, αφού στη συνεργασία του με τον Γάλλο μηχανικό Εμίλ Γκανιάν - από το 1943 – προέκυψε η στολή καταδύσεων, όπως και, βασικά, η συσκευή αυτοκατάδυσης, το «πνευμόνι του βυθού».
Το 1950, περιήλθε στην κατοχή του Κουστό ένα παλιό, βρετανικό ναρκαλιευτικό, το οποίο μετέτρεψε σε εξερευνητικό και το ονόμασε «Καλυψώ». Δεν το αγόρασε ο ίδιος, αλλά ο Ιρλανδός εκατομμυριούχος και πρώην βουλευτής Τόμας Λόελ Γκίνες (της γνωστής οικογενείας με τις μπίρες), ο οποίος στη συνέχεια του το παραχώρησε έναντι του συμβολικού τιμήματος του ενός φράγκου τον χρόνο! Το πλοίο είχε ναυπηγηθεί στο Όρεγκον των ΗΠΑ.
Ένας Έλληνας, ο Πέτρος Νικολαΐδης, ήταν μέλος του πληρώματος του πλοίου κατά τη διάρκεια των εξερευνήσεων του Κουστό στο Αιγαίο, το 1976.
Μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας από το 1988, ο Κουστό δεν δίστασε να ενώσει τη φωνή του με τις φωνές της υπόλοιπης ανθρωπότητας για να καταδικάσει τις πυρηνικές δοκιμές της Γαλλίας στον Νότιο Ειρηνικό, το 1995, «καβάλα» στο πλοίο που διαφέντευε τις θάλασσες του κόσμου.
Το «Καλυψώ» σκούριαζε εδώ και καιρό στο λιμάνι του Λα Ροσέλ στη Δυτική Γαλλία, έχοντας πέσει θύμα της νομικής διαμάχης των κληρονόμων του γύρω από το ιδιοκτησιακό καθεστώς του.
Είχε προηγηθεί η «μαύρη χρονιά», το 1996, 11 Ιανουαρίου ήταν, όπου το θρυλικό σκάφος εμβολίστηκε κατά λάθος από μια φορτηγίδα στο λιμάνι της Σιγκαπούρης, με αποτέλεσμα να βυθισθεί. Κατά άλλους, προσάραξε σε ύφαλο. Όπως και να έχει, ο Κουστό πέθανε έξι μήνες αργότερα.
Δεν ξέρω για εσάς, αλλά εγώ μεγάλωσα με τον Κουστό και τα ντοκιμαντέρ που έπαιζε το κρατικό κανάλι. Μάλιστα, όταν τα άλλα παιδάκια απαντούσαν «γιατρός, δικηγόρος ή δημοσιογράφος Μαρτέλης» στην ερώτηση «τι θες να γίνεις όταν μεγαλώσεις;», εγώ απαντούσα «Κουστό». Ήθελα να επιβιβαστώ στην πλωτή νύμφη του για να εξερευνήσουμε μαζί τον «Σιωπηλό Κόσμο», να γνωρίσω κι εγώ τον υδάτινο πολιτισμό. Όπως είχε πει ο ίδιος, «το νερό είναι το ύψιστο σύμβολο της αγάπης»…