ΤΟ ΡΙΖΙΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ

Η μουσική παράδοση της Κρήτης είναι άξια μελέτης και προσοχής, αλλά και σεβασμού. Από ειδικούς και απλούς ακροατές. Στην μακρόχρονη ιστορία της έχει να επιδείξει εκατοντάδες μουσικά μοτίβα και πολλά είδη τραγουδιών, χορών κλπ. Το Ριζίτικο τραγούδι είναι από τα παλαιότερα είδη δημοτικού τραγουδιού, όχι μόνο στην Κρήτη, αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Τραγούδι το οποίο συντρόφευσε τους αγώνες, τις χαρές και τις λύπες των Κρητών από πολύ παλιά, περίπου από την εποχή της Ενετοκρατίας που δίνεται περίπου η γένεση του.
Άντεξε στο πέρασμα των αιώνων. Και όχι απλά άντεξε, ανανεώθηκε, αλλά στα πλαίσια της γνήσιας πρωταρχικής μορφής του. Μέσα από το Ριζίτικο εξιστορούνται τα μεγαλύτερα γεγονότα που σημάδεψαν το νησί της Κρήτης στην πολύπαθη διαδρομή της μέσα από κατακτήσεις, πολέμους κλπ. Επίσης καταγράφεται με μοναδικό και άριστο τρόπο η καθημερινότητα της παλιάς εποχής, η γεωργική και κτηνοτροφική ενασχόληση των Κρητών, ο έρωτας, η θρησκεία, η χαροκοπιά. Όλα αυτά ζωντανεύουν μέσα από την ατόφια κρητική διάλεκτο και από τις μεγαλόπρεπες μελωδίες στις οποίες τραγουδιούνται.
Το Ριζίτικο ξεκίνησε από τα Χανιά, από τα ριζοχώρια του Αποκορώνου, των Σφακίων και της Κυδωνίας και πολύ γρήγορα πέρασαν στις επαρχίες Σελίνου και Κισσάμου.
Στις πολλές επαναστάσεις των Κρητών μετεπήδησαν στο Ρέθυμνο και μετέπειτα στο Ηράκλειο. Άλλωστε οι πολύχρονες έρευνες του διακεκριμένου μουσικολόγου ΜπoΜποβί κατά την δεκαετία του ’50 καταγράφουν πολύ εύστοχα την πληθώρα , την ιδιαιτερότητα και τις διαφοροποιήσεις αυτών των τραγουδιών από νομό σε νομό.
Τον περασμένο αιώνα το Ριζίτικο τραγούδι διατηρήθηκε πολύ καλά έως και την δεκαετία του ’60, την εποχή που ακόμα ζούσαν οι γνήσιοι τραγουδιστάδες και που δεν είχε εισβάλει η δισκογραφία στο ευαίσθητο αυτό είδος. Φωνές αγνές, παραδοσιακές και δωρικές, χωρίς ίχνος λυρισμού και μουσικής σπουδής απέδιδαν αυτά τα τραγούδια με όλες τις μελωδίες που κατατάσσονται αλλά και με την σωστή «τελετουργία» που απαιτείται ώστε να ακουστούν ατόφια. Ήταν η εποχή που η χαροκοπιά και η πατούλια έπαιζαν τον πρωταρχικό ρόλο μιας μικρής κοινωνίας ενός χωριού. Μετά όμως ο επαγγελματισμός πολλών καλλιτεχνών και η φωνητική τους μανία να τραγουδήσουν τα πάντα μόνο και μόνο για να καθιερωθούν, έκαναν αυτό το περήφανο είδος να χάσει το χρώμα του και την αξία του, να κακοποιηθεί και να αποκτήσει μια καθαρά ερμηνευτική εικόνα. Ο κόσμος πλέον ασπάστηκε τον χ, ψ καλλιτέχνη που τραγουδούσε ένα Ριζίτικο σε κάποιο δίσκο, μόνο και μόνο γιατί είχε ωραία φωνή και αγνόησε τον παλιό ριζίτη του χωριού που μπορεί να μην είχε αγγελική φωνή, αλλά το απέδιδε σύμφωνα με τα βιώματα του. Εν ολίγοις, χάρις της καλής ακουστικής και όχι της γνησιότητας, παρουσιάζονται Ριζίτικα τραγούδια τα οποία ουδεμία σχέση έχουν με τα γνήσια, πολλές φορές μάλιστα τραγουδιούνται σε λάθος μελωδίες (σκοπούς) και αλλάζονται οι αρχικοί στίχοι, με την φτωχή δικαιολογία να γίνουν πιο κατανοητοί από τον σύγχρονο Κρητικό. Για αυτούς τους λόγους λοιπόν δημιουργήθηκαν πριν χρόνια οι όμιλοι ριζιτών «Κρητικές Μαδάρες», «Γκίγκιλος», «Ρίζες» και μεταγενέστερα ο Πολιτιστικός Σύλλογος Σελίνου, ο όμιλος ριζιτών Κισσάμου και ο όμιλος ριζιτών Τζιτζιφέ Αποκορώνου, αλλά και άλλοι αρκετοί. Χάρις αυτών των ομίλων διατηρήθηκε η γνήσια μορφή του Ριζίτικου τραγουδιού, αλλά και του τρόπου με τον οποίο πρέπει να ερμηνεύονται.
Την τελευταία εικοσαετία ξεπήδησαν αρκετές δεκάδες Ριζίτικων τραγουδιών, τα λεγόμενα Νεοριζίτικα, τα οποία δεν έχουν καμία σχέση απολύτως με τα παλιά, τουλάχιστον ως προς την έκφραση τους και την γλώσσα τους, παραπέμποντας τον ακροατή σε άλλα είδη, ξένα ως προς τα γνήσια κρητικά.
Τα διάφορα βιβλία που αναφέρονται στα Ριζίτικα τραγούδια και κυκλοφορούν την τελευταία δεκαετία, μπερδεύουν παρά κατατοπίζουν τον αναγνώστη, πλην ελαχίστων εκδόσεων που τυγχάνουν άξιας μελέτης. Και για να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Το Ριζίτικο πλέον δεν ανήκει σε μια περιοχή του νησιού, αλλά είναι Παγκρήτιο είδος με σχετικά καθολική αποδοχή. Όμως κάπου τηρείται κατά γράμμα και κάπου έχει αποκτήσει έναν χαρακτήρα καθαρά μουσειακό.
Στις αρχές λοιπόν του αιώνα το Ριζίτικο τραγούδι έχει να αντιμετωπίσει κάποιους εχθρούς. Εχθρούς που ονομάζονται «αναβίωση», «αναπαράσταση» και βέβαια «δισκογραφική λαίλαπα». Όμως ακόμα και σήμερα οι γνώστες και οι λάτρεις του τραγουδιού αυτού υπάρχουν, είναι πολλοί, καθόλου ρομαντικοί αλλά ρεαλιστές. Και σίγουρα αντιστέκονται στον εκτραχυλισμό και στην περιθωριοποίηση ενός περήφανου είδους που γαλούχησε ολόκληρες γενιές Κρητών. Το Ριζίτικο είναι ζωντανό, περιμένει από εμάς να του δώσουμε την προσοχή, τον σεβασμό και την αίγλη που του αρμόζει.

http://www.cretan-music.gr/