ΟΙ ΓΚΥΛΛΟΤΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΟΛΛΑ

Βρίσκομαι συχνά, τον τελευταίο καιρό, σε συζητήσεις γύρω απ’ την παραδοσιακή ανδρική Κρητική ενδυμασία.
Η επιλογή του καλλιτεχνικού ομίλου «ο Αποκόρωνας» να προτρέψει τα μέλη του να προμηθευτούν παραδοσιακή φορεσιά, το ότι παρουσιάζονται τώρα τελευταία, κάποιοι …απρόβλεπτοι με τις γκυλλότες και τα υποδήματα, ίσως και η κουμπαριά που έκανα …«ένστολος» δημιούργησαν περιθώριο συζητήσεων.
Ορισμένες όψεις αυτού του ζητήματος αλλά και του ευρύτερου ζητήματος της παράδοσης διατυπωμένες αποσπασματικά είναι οι εξής:
Κάθε επιλογή ή συμπεριφορά στα χωριά της ρίζας που κοινωνικοποιείται και αποκτά δυναμική ρεύματος- μόδας δεν είναι κατ’ ανάγκη γόνιμη και σύγχρονη παράδοση. Μπορεί να είναι και αναίρεση της παράδοσης, ακύρωσή της ή, τουλάχιστον, αλλοίωσή της. Για παράδειγμα γιατί πρέπει να θεωρηθεί παράδοση το τζιν παντελόνι σε συνδυασμό με τα υποδήματα-στιβάνια; Γιατί είναι παράδοση τα χρυσά, χρυσές καδένες, αλυσιδάκια στα χέρια και δακτυλίδια αλλά και ακριβά ρολόγια, υπεραδιάβροχα και με βυθόμετρα στα χέρια ανθρώπων που μπορεί να μην κάνουν ποτέ μπάνιο στη θάλασσα και πάντως δε θα κάνουν …καταδύσεις; Γιατί είναι παράδοση να μην πηγαίνουν οι κουμπάροι ή… γενικά οι καλεσμένοι στα μυστήρια αλλά μόνο στα γλέντια; Γιατί όταν είναι – σπάνια - στις εκκλησίες δεν συμμετέχουν, έστω και δια της σιωπής τους, στο συντελούμενο μυστήριο αλλά καπνίζουν και συζητούν; Γιατί είναι παράδοση να μη νηστεύουμε όταν πρέπει; Γιατί έγινε παράδοση να τραγουδιούνται τα ριζίτικα στα πάλκα, στις χορεύτριες και όχι στις τάβλες και στις στράτες; Αλλά επίσης:

Γιατί να θεωρείται παράδοση να σμίγουν οι άνθρωποι πιο σπάνια από παλιά αλλά όταν σμίγουν να τρώνε τον αγλέουρα και όταν σηκωθούν, τα τραπέζια να είναι γεμάτα, ικανά να ταΐσουν δυο φορές περισσότερους ανθρώπους; Γιατί τα τραπέζια αυτά αν μην έχουν συμπλήρωμα των κρεάτων, χόρτα και όσπρια, λαχανικά μελιτζάνες και γεμιστά αλλά λουκάνικα Φραγκφούρτης, ετοιματζίδικες πίτσες με βρωμοαλαντικά και ψευτοτυριά; Και το πιο ολέθριο και δηλητήριο της Κρητικής αισθητικής και παράδοσης: η κόκα-κόλα. Το ποτό που συμβολίζει την παγκοσμιοποιημένη αθλιότητα, τον απανθρωπισμό και την πολιτισμική γενοκτονία των λαών. Η κόκα-κόλα όπλο που στα χέρια της Νέας Τάξης γίνεται δολοφόνος των λαών, των αξιοπρεπών και των πολιτισμών, όπλο που στα χέρια τα δικά μας γίνεται μέσο αυτοκτονίας. Γι’ αυτό, ίσως, μπορούμε να πίνουμε τις κούπες κοφτές. Να μη χωρούν πράμα άλλο τα ποτήρια παρά μόνο το κρασί. Η κόκα-κόλα να μένει όξω απ’ τα ποτήρια και η παγκοσμιοποίηση να …αρρωσταίνει απ’ το κακό της.

Αλλά για τις γκυλλότες και τα υποδήματα θα ‘θελα να σημειώσω τα εξής: Ενώ συμβαίνουν όσα προαναφέραμε προσδίδεται μια ιερότητα στην Κρητική ενδυμασία. "Αυτουνού δε του πάνε" λένε (δεν το ‘πανε για μένα), "Σα παπουτσωμένος γάτος είναι", "σαν" το ένα "σαν" το άλλο. Η αλήθεια είναι ότι οι Ριζίτες δεν είναι μανεκέν. Δεν λανσάρουν μόδα, ρούχα, δεν προωθούν δεν προβάλλουν, δεν πουλούν. Δεν έχει ενδιαφέρον λοιπόν εάν «του πάνε» ή όχι διότι κάθε άνθρωπος είναι σεβαστός με τη συγκεκριμένη κατασκευή και διάπλασή του. Η φετιχοποίηση -δηλαδή- της Κρητικής ενδυμασίας είναι αρνητική τόσο όσο και η άρνηση προς αυτή. Ο Κρητικός δεν είναι διαφήμιση, δεν είναι φολκλόρ αλλά είναι προς βίωση. Βιωμένη Κρήτη. Βιωμένη Κρήτη με τα μαύρα πουκάμισα και τα ράσα. Με τις κουρές και τις κούπες, με τους αγγέλους, τσ’ αρχαγγέλους, τους βασιλικούς… χωρίς, όμως, άρρωστες εγωπάθειες, θεαθήναι, ψευτιές. Χωρίς προσβολή της αξιοπρέπειας του άλλου. Και βέβαια χωρίς ζήλια και ζηλοφθονία. Χωρίς κουβέντες για τον άλλο μόνο και μόνο για να τον πονέσουμε. Πάνω απ’ όλα χωρίς "Χριστοπαναγίες". Με βαθιά πίστη ότι η ευγένεια και ο σεβασμός είναι αληθινό καπετανιλίκι!
http://www.mixalisminoudakis.gr/index.html