ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΧΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΚΙΣΑΜΟ

Τρία χωριά στην Κίσαμο με πολύ....... παράξενο όνομα !!!

Αρμενοχωριό: Οικισμός στην σημερινή κοινότητα Σφακοπηγαδίου. Αναφέρεται στο Κατάστιχο των Φεούδων της Κισάμου τον 14ο αιώνα . Ίσως να πρόκειται γι αυτόν τον οικισμό που αναφέρεται και σε έγγραφο του νοταρίου P. Scardon του Χάνδακα το 1271. Δεν είναι όμως βέβαιο ότι εννοείται το συγκεκριμένο χωριό ή άλλο με ίδιο όνομα. Με βάση την ετυμολογική ανάλυση του ονόματος, θα μπορούσε να λεχθεί ότι κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται για εγκατάσταση Αρμενίων στρατιωτών του Νικηφόρου Φωκά μετά το 961. Παρόμοια τοπωνύμια είναι διάσπαρτα σ’ όλη την Κρήτη και παρέχουν μια σχετικά ασφαλή τοποθέτηση των οικισμών αυτών τουλάχιστον στην αρχή της δεύτερης βυζαντινής περιόδου της Κρήτης.

Βουλγάρω: Χωριό που όπως δηλώνεται και απ’ την ονομασία του, πιθανόν να κατοικήθηκε από Βούλγαρους στρατιώτες που έφερε μαζί του ο Νικηφόρος Φωκάς το 961. Πάντως το χωριό συναντάται και στο Κατάστιχο Φεούδων της τούρμας Κισάμου στις αρχές του 14ου αιώνα . Στην ίδια κοινότητα επίσης και κοντά στο εν λόγω χωριό βρίσκεται ο οικισμός Λατζιανά όπου υπήρχε και το μοναστικό κέντρο της Αγ. Βαρβάρας του οποίου ο μισοκατεστραμένος σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός σώζει ελάχιστα λείψανα ωραίας ζωγραφικής που δείχνει σοβαρές επιδράσεις από το κέντρο. Αν και υποστηρίζεται ότι είναι κτίσμα του 14ου αιώνα, υπάρχει και η άποψη ότι ίσως πρόκειται για έργο των μέσων του 11ου αιώνα. Υπό αυτές τις συνθήκες η ύπαρξη του χωριού αυτού από τη βυζαντινή περίοδο φαίνεται σχεδόν βέβαιη.

Τοπόλια : Χωριό που αναφέρεται για πρώτη φορά σε νοταριακό έγγραφο του Χάνδακα το 1256 με το όνομα Βopolia. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι πρόκειται για παλαιότερο οικισμό. Μάλλον πρόκειται για εγκατάσταση Σλάβων στρατιωτών του Νικηφόρο Φωκά. Το όνομα του οικισμού είναι σλαβικό και δηλώνει είδος λεύκας (τοπόλι). Παρόμοια τοπωνύμια υπάρχουν και σ’ άλλα μέρη της Ελλάδας, στην Ευρυτανία (Τοπολιανά), στην Αχαΐα (Τοπόλοβα) αλλά και στην Βουλγαρία όπου Τοπόλιτσα ονομάζεται παραπόταμος του Έβρου. Το όνομα αυτό πάντως συναντάται και στις τρεις ενετικές απογραφές με το σημερινό του όνομα. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά πρόκειται για επίσης βυζαντινό οικισμό. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι μόλις 3 χμ. παρακάτω βρίσκεται το χωριό Βουλγάρω όπου επίσης εικάζεται ότι πρόκειται για εγκατάσταση Βουλγάρων στρατιωτών του Ν. Φωκά. Στο ίδιο χωριό και στο σπήλαιο της Αγίας Σοφίας, έχουν ανακαλυφθεί νομίσματα και κεραμική της ρωμαϊκής περιόδου . Ίσως τούτο να δηλώνει ότι η θέση κατοικούνταν και πριν την δεύτερη βυζαντινή περίοδο.

Πηγή: Φαντάκης Ιωάννης