ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΤΙ ;

Κατά κοινή ομολογία τα φαινόμενα των τελευταίων καιρών όχι μόνο προβληματίζουν και θλίβουν, όχι μόνο δηλώνουν κρίση προσώπων και θεσμών αλλά και κρίση ταυτότητας και προορισμού, κρίση δηλ. που σχεδόν αντιπολιτεύεται την όποια μεταφυσική ανησυχία, πνευματική ενασχόληση και προσφορά. Βρισκόμαστε ενώπιον μιας παγκοσμίου οικονομικής κρίσεως, ταυτόχρονα όμως και ἡ χώρα μας, αυτός ο τόπος «ο μικρός - ο μέγας», βρίσκεται ενώπιον μίας κρίσεως πού αγγίζει μέλη της κοινωνίας γενικότερα. Είναι δε γεγονός ότι η ποικίλη αυτή διαπλοκή, κατά κανόνα επιτηδευμένη και αδιαφανής, "εμπνέει" ακόμα καί εκπροσώπους του πνεύματος και του εκκλησιαστικού φρονήματος με αποτέλεσμα τον σκανδαλισμό των πολλών και την ικανοποίηση των καιροφυλακτούντων προκειμένου να λοιδορήσουν την Εκκλησία συνολικώς. Πλήθος επαιόντων, (όλοι έχομε γίνει ειδήμονες) εκφέρουν άποψη επί παντός αισθητού και επιστητού, παρελαύνουν καθημερινά από τα τηλεοπτικά παράθυρα, τα οποία (παράθυρα) έχουν γίνει τόποι δίκης και καταδίκης, και μάλιστα χωρίς δικαίωμα «απολογίας» του… «ενόχου» τις περισσότερες φορές. Τό ερώτημα που γεννάται έχει να κάνει μέ τό πώς θά ερμηνεύσουμε αυτή τήν κρίση. Ένας δρόμος, ο εύκολος ίσως, εστιάζεται στο γεγονός, στό σύμπτωμα, ερευνά δηλ. όσα συνέβησαν και αποδίδει ευθύνες όπου υπάρχουν. Αναγκαίο και απαραίτητο. Είναι όμως αρκετό; Λύνει το πρόβλημα; Ταπεινά φρονούμε πως όχι. Χρειάζεται να προχωρήσομε παραπέρα, να ερμηνεύσομε δηλαδή τα φαινόμενα, να αναζητήσομε τις αιτίες των. Αν πραγματικά θέλομε να αντιμετωπίσομε ένα σύμπτωμα μακροπρόθεσμα, αν επιδιώκομε να διαλευκάνομε πλήρως ένα σκάνδαλο η εστίαση στο πρόβλημα δεν είναι αρκετή. Όσες επιτροπές και αν συστήσομε, όσες καταδικαστικές αποφάσεις και αν λάβομε, όσες δηλώσεις και αν κάνομε ο ηθικός αυτουργός δεν πρόκειται να συνετισθεί, τό πρόβλημα θά παραμένει. Τι σημαίνει αυτό; Ότι η αλήθεια των πραγμάτων θεωρείται, οράται, συναντάται στο ήθος των προσώπων. Όχι στην ηθική, αλλά στο ήθος. Γιατί η ηθική είναι μια κατασκευή της διάνοιας, ένα σύστημα ηθικών κανόνων και νομικών διατάξεων, αλλά το ήθος ξεπερνά τους κανόνες και τις διατάξεις. Συμπέρασμα: Πιστεύομε λοιπόν ότι η παρούσα κρίση αγγίζει όλους μας, έχομε όλοι ευθύνη. Πέρα από την προσωπική ευθύνη, η οποία ευελπιστούμε να αποδοθεί, υπάρχει και η συλλογική ευθύνη. Είμαστε όλοι μας περισσότερο η λιγότερο ηθικοί αυτουργοί. Αιτία αυτής της συναυτουργίας; Το γεγονός ότι η ταυτότητα μας έχει στηριχθεί πάνω στο «φαίνεσθε» καί όχι στο «είναι». Κυρίαρχο στοιχείο του πολιτισμού του Νεοέλληνα. Μήπως δεν είναι αλήθεια ότι στις περισσότερες περιπτώσεις μας αφήνει αδιάφορους η ουσία και αγκιστρωνόμαστε στην επιφάνεια, στον τύπο; Μήπως δεν είναι αλήθεια ότι μόνιμη αγωνία μας είναι τό πώς φαινόμαστε στα μάτια των άλλων η το ποια γνώμη έχουν οι άλλοι για εμάς; Μήπως δεν αληθεύει το γεγονός ότι καλλιεργούμε έναν «πολιτισμό» θανάτου; Πολιτισμό που θέτει τον ευδαιμονισμό ως προτεραιότητα ζωής; Πολιτισμό που θέλει τα παιδιά μας να μεγαλώνουν κάτω από την πίεση της τελειότητας;

Η δυσκολία μας τελικά βρίσκεται στο να ερμηνεύσομε και να κατανοήσομε τα σκάνδαλα ως σύμπτωμα μιας ευρύτερης νόσου. Είναι ίσως αφέλεια αν πιστεύομε ότι η διαφθορά, το κακό θα εξαλειφθούν με το να τιμωρηθούν μόνο οι συγκεκριμένοι παραβάτες. Αυτό δεν απαλλάσσει κανένα μας από την προσωπική του ευθύνη. Ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι τα όρια ανάμεσα στην προσωπική και συλλογική ευθύνη συχνά είναι δυσδιάκριτα. Όταν ζητάμε μιά «εξυπηρέτηση», εις βάρος του άλλου, όταν επιθυμούμε να μην περάσομε από τα γρανάζια που περνούν όλοι, όταν καθημερινά παραβλέπομε την ανάγκη του διπλανού μας ή τον αδικούμε, τότε αλήθεια δεν γινόμαστε μέρος της διαφθοράς; Είναι δυσοίωνο το γεγονός ότι η απληστία και ο ασυγκράτητος ευδαιμονισμός του νυν καιρού, το ατομοκεντρικό συμφέρον όλο και περισσότερο μεθούν και θέλγουν όλους μας ίσως. Τι απομένει λοιπόν; Ο Ντοστογιέφσκι έγραφε ότι η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο. Η ομορφιά δεν είναι απλώς και μόνο ένα αισθητικό επίτευγμα, αλλά ενέργεια και έργο που συνταιριάζει, ενώνει, ολοκληρώνει μια πραγματικότητα, διαφορετικά κατακερματίζεται και διαλύεται. Η ομορφιά, η ποίηση, το ανθρώπινο μέτρο, η δημιουργικότητα, η αγιότητα μπορούν να σώσουν την διψασμένη ζωή μας από την ξηρασία, την πεζότητα, τον πόνο. Το έλεος του Θεού για τον κόσμο Του και για την Εκκλησία Του.

Μητροπολίτης
Κισάμου & Σελίνου
Αμφιλόχιος